doktor Karolina Hołda wiedza naukowa

Badania naukowe, czyli na czym warto opierać wiedzę

Spis treści

  1. Badania naukowe a korelacja i przyczynowość
  2. Wszyscy popełniamy błędy poznawcze
  3. Po co nam naukowcy? Czym są nauka i badania naukowe?
  4. Dlaczego badania naukowe są takie ważne?
  5. Moje doświadczenia i wykształcenie
  6. Podsumowanie
  7. Bibliografia

Już od pierwszych szkolnych lat uczy się nas zaufania i szacunku do nauki. Jednak rozwój internetu i łatwy dostęp do nieograniczonych źródeł informacji pokazuje, że szybko o tym zapominamy. Pozwalamy sobie na czerpanie wiedzy z niesprawdzonych źródeł, które po prostu odpowiadają naszym osobistym przekonaniom i doświadczeniom. W tym artykule wyjaśnię krótko, dlaczego tak bardzo potrzebujemy badań naukowych w codziennym życiu i dlaczego swoją wiedzę warto opierać właśnie na nich.

Badania naukowe a korelacja i przyczynowość

Mówi się, że człowiek uczy się przez całe życie i jest to jak najbardziej słuszne stwierdzenie. Wciąż doświadczamy nowych rzeczy i wyciągamy wnioski. Próbujemy wykorzystać nowo zdobytą wiedzę, aby następnym razem ułatwić sobie swoje działania i zwiększyć szansę na sukces. Jednak jak sprawdzić, czy to, co wydaje nam się, że działa, faktycznie działa? 

Nasz mózg ma to do siebie, że gubi się w bardziej złożonych sprawach – bardzo łatwo przypisujemy sukces błędnym technikom, wyciągając wnioski oparte na własnym doświadczeniu i emocjach. Przyjrzyjmy się chociażby wierzeniom i przesądom – kiedy dawniej ludziom brakowało niezbędnej wiedzy do zrozumienia otaczającego ich świata, próbowano wiązać ze sobą poszczególne wydarzenia, aby mieć choć odrobinę poczucia kontroli nad swoim losem. Stąd na przykład upatrywanie niegdyś przyczyn chorób w niekorzystnym oddziaływaniu na zdrowie kosmosu, demonów czy magii. 

Jako że nasz mózg ma problem z trafnym wnioskowaniem, bardzo łatwo przechodzimy do konkluzji opartych na personalnych doświadczeniach. Nasze doświadczenie może pokazać nam, że “coś działa lub nie działa”, ale nie powie nam, na ile mieliśmy szczęście lub pecha. Po prostu często występowanie dwóch różnych zmiennych (korelacja) błędnie bierzemy jako przyczynowość (coś wynika z czegoś). 

Wszyscy popełniamy błędy poznawcze

Jeśli dodamy do tego efekt potwierdzenia, czyli wyszukiwanie i faworyzowanie tych informacji, które będą dowodami na nasze przekonanie, nic dziwnego, że uzyskanie rzetelnej wiedzy pozostaje wyzwaniem. 

Takie skróty myślowe pełniące funkcje adaptacyjną, aby usprawnić nasz proces myślowy i ułatwić podejmowanie wyborów, nazywamy błędami poznawczymi. Niestety, takie błędy przysparzają nam często więcej problemów niż pożytku, bo wpływają na nasze decyzje, nawet jeśli wydaje nam się, że świadomie przeanalizowaliśmy wszystkie dostępne informacje. Poza efektem potwierdzenia takimi przykładami błędów poznawczych będą efekt autorytetu (poleganie wyłącznie na autorytecie) czy efekt aureoli (wpływanie jednej cechy danej osoby na ocenę jej pozostałych cech, np. ktoś jest ładny, więc musi być również dobry). 

Bez obaw – każdy z nas popełnia takie błędy poznawcze na co dzień. Jak w takim razie radzić sobie z psikusami naszej psychiki i zbliżyć się do racjonalnej prawdy? Z pomocą przychodzą nam ludzie nauki oraz badania naukowe.

dlaczego nauka i książki jest ważna

Po co nam naukowcy? Czym są nauka i badania naukowe?

Naomi Oreskes, amerykańska profesorka historii nauki, w swoim wystąpieniu na TED zatytułowanym “Dlaczego powinniśmy ufać naukowcom?” mówi pięknie o tym, że rozwój nauki będzie rezultatem skumulowanego wysiłku i połączonych doświadczeń społeczeństwa. Jako przykład podaje, że niezawodne działanie współczesnego auta jest po prostu wynikiem ponad 100 lat wspólnej pracy setek tysięcy ludzi. To nie tylko geniusz Henry’ego Forda czy Karla Benza, a współcześnie Elona Muska. Każda osoba związana z danym tematem dorzuca swoją cegiełkę i korzysta z doświadczeń swoich poprzedników.

Ten przykład świetnie obrazuje podstawę naszego zaufania nauce – fundament oparty jest na doświadczeniu. Powiedziałabym zatem, że nauka będzie sztuką zbierania doświadczeń, opisywania ich, ugruntowywania zdobytej wiedzy i dzieleniem się nią z resztą społeczeństwa. Naukowcy zaś to artyści biegli w tej sztuce, a badania naukowe to malowanie doświadczeń i obserwacja. 🙂

Dlaczego badania naukowe są takie ważne?

Jako ludzkość mamy w sobie wiele pytań – co, jak, dlaczego, po co, w jaki sposób? Z kolei badania naukowe umożliwiają nam zbliżenie się do jak najpewniejszej odpowiedzi na każdą trapiącą nas rozterkę. Nauka otwiera przed nami całe spektrum możliwości i sposobów na radzenie sobie z problemami, z którymi mierzymy się na co dzień.

Czy wyobrażasz sobie zalecenie upuszczania krwi jako remedium na każdą chorobę, jak miało to miejsce w średniowieczu? Albo składanie ofiar w celu zapewnienia miastu pomyślnej pogody? W XXI wieku z pewnością takie myśli wydają się absurdalne. Przeprowadziliśmy mnóstwo badań i obserwacji, wiemy coraz więcej o funkcjonowaniu ludzkiego ciała, a także zjawisk pogodowych. W przypadku choroby zgłosimy się zatem do specjalisty, którego wiedza jest aktualizowana na bieżąco z najnowszymi doniesieniami ze świata nauki na temat ludzkiego zdrowia. 

Poszukiwania obiektywnych faktów i odpowiedzi na wyzwania życia codziennego będą dotyczyły każdej domeny życia.

Interesują Cię behawioralne aspekty żywienia psów? Wypełnij formularz poniżej i odbierz darmowy webinar! W roli ekspertów – Zosia Zaniewska-Wojtków i Piotr Wojtków.

Moje doświadczenia i wykształcenie

Moją dziedziną i tak zwanym konikiem, jak możesz się łatwo domyślić, trafiając na tę stronę :), jest oczywiście dietetyka zwierzęca. Od zawsze stawiam na wiedzę opartą na rzetelnych dowodach, dlatego oczywistą rzeczą były dla mnie studia doktoranckie. W 2018 roku uzyskałam tytuł doktora inżyniera nauk rolniczych. 

Na bieżąco pojawiam się i udzielam w środowisku naukowym. Jestem autorką ponad 70 publikacji i artykułów branżowych. Należę do European Society of Veterinary and Comparative Nutrition. Jestem wykładowcą akademickim i prowadzę prelekcje oraz warsztaty. Regularnie udzielam konsultacji firmom z rynku zoologicznego. 

W ostatnim czasie moją szczególną uwagę zajmowała praca nad Kursem PRO “Podstawy żywienia psów”. W ten sposób chciałabym rozpocząć projekt będący cyklem kursów, który umożliwi zdobycie rzetelnej i popartej dowodami naukowymi wiedzy wszystkim zainteresowanym tematem odżywiania zwierząt domowych. Dzielę się tam swoim wieloletnim doświadczeniem i pomagam rozwiać wątpliwości odnośnie karmienia psów. Moją misją jest zwiększanie ludzkiej świadomości w tej dziedzinie, bo prawidłowe żywienie zwierzęcia pozwala na uniknięcie mnóstwa problemów zdrowotnych. Wiem, że w ten sposób mogę przyczyniać się do niesienia zwierzętom pomocy. 

Jeśli interesuje cię cykl kursów PRO, tutaj znajdziesz o nim więcej informacji. Sprawdź, czy to coś dla Ciebie. 😊

Podsumowanie

Badania naukowe z całą pewnością poszerzają nasze horyzonty i dają nowe możliwości. Wiedza uzyskana dzięki nim będzie rzetelniejsza. Pozwoli nam przybliżyć się w życiu do takich działań i wyborów, które zapewnią nam największe szanse na sukces. W dobie internetu, kiedy trudniej jest nam rozróżnić te najbardziej wartościowe i potwierdzone informacje, warto szukać specjalistów w swoich dziedzinach, których wiedza jest zawsze oparta na dowodach naukowych.

Bibliografia

Oreskes Naomi, Dlaczego powinniśmy ufać naukowcom, TEDSalon NY2014

Kahneman Daniel, Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Media Rodzina 2021

Schirrmeister, E. & Göhring, A. & Warnke, P. (2020). Psychological biases and heuristics in the context of foresight and scenario processes

Autor: dr Karolina Hołda

Podobne wpisy