Pies senior – jak dbać o starszego psa?

Dzięki popularyzacji badań profilaktycznych oraz rozwojowi medycyny weterynaryjnej psy żyją coraz dłużej. Coraz częściej również diagnozuje się u nich schorzenia bezpośrednio związane z wiekiem, jednak istnieje coraz więcej możliwości leczenia, pojawiają się nowe leki oraz plany terapii. Starszy pies potrzebuje często znacznie więcej uwagi, niż dorosły pies, jednak jest to świetny moment, aby odwdzięczyć mu się za wierne towarzystwo przez całe lub część swojego życia. Jak dbać o psa seniora? I jakie zmiany związane z procesem starzenia zachodzą w organizmie psiego staruszka?

Spis treści:

1. Kiedy pies staje się seniorem?
2. Proces starzenia u psów i jego objawy
3. Jak zadbać o psiego seniora?
4. Aktywności dla starszego psa
5. Jak żywić starszego psa?
6. Starość u psa – typowe choroby związane z wiekiem
7. Kiedy należy zabrać starszego psa do lekarza weterynarii?
8. Podsumowanie
9. Bibliografia

Kiedy pies staje się seniorem?

Z uwagi na ogromną różnorodność wśród gatunku, bardzo ciężko określić konkretny wiek, w którym organizm psa zaczyna się starzeć. Przyjęło się mówić, że duże rasy psów żyją o wiele krócej niż małe, jednak to również nie zawsze się już sprawdza. Badania na brytyjskiej populacji psów wykazały, że oczekiwana długość życia psa rasy Jack Russell Terrier to 12,7 lat, natomiast w przypadku buldoga francuskiego to tylko 4,5 roku⁽¹⁾. Z tego względu konkretne określenie, kiedy pies staje się seniorem jest praktycznie niemożliwe. Wytyczne AAHA Senior Care Guidelines for Dogs and Cats⁽²⁾ definiują seniora jako psa, który jest w trakcie 25% ostatnich lat szacowanej długości życia.

Proces starzenia u psów i jego objawy

Psy, które zaczynają wchodzić w okres starości zaczynają słabnąć⁽³⁾. U psów w starszym wieku dochodzi do spadku aktywności fizycznej oraz poznawczej, coraz większej podatności na niekorzystne czynniki. Słabną zmysły i przez to pies ma mniejszą ochotę na aktywności, zabawę, traci apetyt, poświęca więcej czasu na odpoczynek. Może pojawić się również pogorszenie jakości okrywy włosowej oraz problemy natury stomatologicznej⁽⁴⁾. Kamień i osad nazębny, ubytki w uzębieniu czy ogólny zły stan dziąseł i zębów jednak nie zawsze muszą być objawem starości a skutkiem wcześniejszego braku dbania o higienę psich zębów. Stary pies może zmagać się z wieloma problemami ze zdrowiem oraz ma prawo do gorszych dni, jednak należy pamiętać, że każdy pies jest zupełnie inny i psi senior wcale niekoniecznie musi być bardziej schorowany, mniej sprawny czy mało aktywny. Wiele psów w zaawansowanym wieku przez długi czas pozostaje w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej.

Dzięki zwiększającej się świadomości społeczeństwa coraz częściej można spotkać psy, po których wcale nie widać ich wieku. Pomocna w tym jest również promocja profilaktyki zdrowia zwierząt domowych oraz ciągły rozwój medycyny weterynaryjnej. Czworonożni pacjenci są coraz częściej diagnozowani ale istnieje również coraz więcej metod leczenia, technik dbania o dobre samopoczucie psa i minimalizowania bólu. Psi senior faktycznie wymaga szczególnej opieki oraz częstszych wizyt kontrolnych u lekarza weterynarii, jednak w dalszym ciągu może cieszyć się z życia tak samo jak wcześniej.

Jak zadbać o psiego seniora?

W zależności od stanu zdrowia oraz ogólnego samopoczucia, opieka nad psim seniorem może wyglądać różnie. Niektóre psy pomimo sędziwego wieku są wciąż sprawne tak jak kiedyś i nie potrzebują właściwie specjalnej uwagi od swojego opiekuna niż  wcześniej. Jednak nie należy zapominać o tym, że z wiekiem organizm słabnie i należy się do tego stanu dostosować. Psi senior zwykle potrzebuje większej ilości snu, jego organizm dłużej się regeneruje więc jego plan dnia wymaga odpoczynku odpowiedniej długości i jakości. Dobrze jest również ustalić rutynę dnia, czyli czynności, które będą się działy o stałych porach dnia lub w stałej kolejności. Starsze psy mogą mieć również problemy na tle behawioralnym, często występuje wzmożona lękliwość.

Najistotniejszym elementem dnia psiego seniora powinien być zasłużony odpoczynek oraz dobrej jakości sen. Wygodne i ciepłe miejsce odpoczynku nie powinno znajdować się w ciągu komunikacyjnym. Jeżeli w domu jest głośno dobrym rozwiązaniem może być osłonięta klatka kennelowa lub legowisko w formie norki/budki. Przydatne również może okazać się zapewnienie antypoślizgowych powierzchni (dywany, antypoślizgowe maty), po których psu znacznie łatwiej będzie się poruszać i będzie to o wiele zdrowsze dla jego stawów. W przypadku przewożenia większych psów warto zainwestować w rampę, po to aby pies nie musiał skakać z samochodu. Starszy pies raczej nie będzie już tak samo sprawny jak był kilka lat wcześniej, dlatego lepiej obniżyć oczekiwania i nie wymagać zbyt wiele. Oczywiście nawet starszy pies potrzebuje wyzwań i nowości, jednak jeżeli nie ma na to ochoty, to nie zmuszajmy go do tego.

Aktywności dla starszego psa

Aktywności psiego seniora muszą być dopasowane indywidualnie do konkretnego psa. Wspólne spacery nie tylko wpływają pozytywnie na cały organizm, ale również na relacje psa z jego opiekunem. Jednak jeżeli pies nie jest w stanie wyjść już na dłuższy spacer, to istnieją inne sposoby na zabranie go w miejsca, które lubi. Wózki, przyczepki rowerowe, torby i plecaki pozwolą na wygodne zabranie nawet większego psa bez potrzeby noszenia go na rękach lub rezygnowania z takiej formy spędzania czasu. Jednak aktywności fizyczne to nie wszystko.

Świetną propozycją dla starszego czworonoga na spędzenie wolnego czasu może być stymulacja sensoryczna lub aktywności umysłowe⁽⁵⁾ – tzw. wzbogacanie psiego środowiska (z ang. enrichment) lub nawet sport kynologiczny, jakim jest nosework (polega na znalezieniu przez psa konkretnego zapachu i oznaczeniu go przewodnikowi). Zabawki, które można wypełniać jedzeniem, zabawki węchowe, łamigłówki, w których pochowane są przekąski, smakołyki pochowane w domu lub rzucone na ogród w trawę – to tylko kilka pomysłów na to, co można zaproponować starszemu psu. Ważne jest stopniowanie trudności i zaczynanie od naprawdę prostych zabawek i wyzwań.

Jak żywić starszego psa?

Pod kątem żywienia, starsze psy również wymagają nieco innego postępowania niż w przypadku dorosłych zwierząt. Z wiekiem zwykle dochodzi do utraty apetytu i zmniejszonego pobierania pokarmu. Dlatego dobrze, żeby karma dla psa seniora odznaczała się wysoką smakowitością oraz dobrą strawnością⁽⁶⁾. Ważna jest również częstotliwość posiłków, jeżeli pies normalnie jadł raz dziennie to warto zastanowić się nad rozdzieleniem dziennej porcji przynajmniej na dwa posiłki.

Więcej informacji na temat żywienia psiego seniora i wyboru odpowiedniej diety możesz znaleźć w moim artykule dla Hello Dogs: https://sklep.hellodogs.pl/porady/jak-zywic-psiego-seniora/

Badania wykazały, że długotrwała suplementacja średniołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi (MCT, z ang. medium chain triglycerides) może poprawić funkcje poznawcze u starszych psów⁽⁷⁾. Psy rasy beagle w wieku od 7,5 do 11 lat otrzymywały przez 8 miesięcy dietę o zawartości 5,5% MCT w posiłku (as fed). Psy regularnie wykonywały zadania, aby sprawdzić czy występują różnice pomiędzy grupą, która przyjmuje MCT a grupą kontrolną. Już po pierwszym miesiącu stosowania zauważono znaczną poprawę grupy suplementowanej MCT podczas testów. 

Dobrym pomysłem może być także zastosowanie probiotyku lub synbiotyku (połączenia probiotyku z prebiotykiem). Wykazano, że starsze psy mogą reagować bardzo efektywnie na kurację probiotykami, po której ich mikrobiota jelitowa składem bardziej przypomina mikrobiotę młodszych psów⁽⁸⁾. Uważa się, że stosowanie probiotyków u psich seniorów może pozytywnie wpływać na stan zdrowia oraz działać wzmacniająco na cały organizm.

Starość u psa – typowe choroby związane z wiekiem

Wraz z postępującym wiekiem, stan zdrowia psa ulega pogorszeniu. U psiaka mogą pojawić się między innymi problemy z sercem, zaburzenia poznawcze, a nawet nietrzymanie moczu.

Zespół dysfunkcji poznawczych (CDS, z ang. cognitive dysfunction syndrome)

Zaburzenia funkcji poznawczych u psów są odpowiednikiem choroby Alzheimera (demencji) u ludzi. Diagnoza zazwyczaj opiera się na obserwacjach opiekuna, który zauważa zmniejszenie lub zwiększenie aktywności, zwiększony niepokój, problemy z uczeniem się i pamięcią lub problemy ze snem. Niektóre psy mogą też załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne w domu, nawet jeśli w przeszłości nie miały problemu z utrzymaniem higieny. CDS zalicza się do chorób wolno postępujących oraz nieuleczalnych, jednak opracowano kilka metod leczenia, które pozwalają pacjentowi utrzymać dobry komfort życia. Diagnoza powinna zostać postawiona po wykluczeniu innych przyczyn objawów, jak np. problemy ze wzrokiem lub słuchem, ból oraz inne choroby. Należy pamiętać, że wiele problemów behawioralnych ma często podłoże w chorobach zwyrodnieniowych lub innych zmianach geriatrycznych^(9,10).

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Starsze psy zmagają się z wieloma, różnymi chorobami układu ruchu, jednak najczęściej diagnozowanym schorzeniem jest choroba zwyrodnieniowa stawów. Choroba zwyrodnieniowa stawów jest postępującym stanem, który charakteryzuje się stopniową degeneracją chrząstki stawowej, przerostem kości na brzegach stawu i zmianami w błonie maziowej⁽¹¹⁾. Zmiany w stawach ostatecznie prowadzą do oznak dyskomfortu i bólu, zmniejszonego zakresu ruchu, atrofii mięśni i zmniejszonej mobilności⁽¹²⁾. Zmiany mogą być nieodwracalne, gdy proces chorobowy postępuje do punktu, w którym widoczne są objawy kliniczne.

Problemy ze stawami mogą negatywnie wpływać na jakość życia psów w podeszłym wieku i są częstym zmartwieniem ich opiekunów. Zarówno częstość występowania, jak i nasilenie choroby zwyrodnieniowej stawów wzrasta wraz z wiekiem⁽¹³⁾. Choroba zwyrodnieniowa stawów częściej dotyka psy większych ras niż mniejszych. Częstość występowania, objawy kliniczne i nasilenie różnią się w zależności od stawu⁽¹⁴⁾.

Choroby przyzębia

Problemy stomatologiczne występują u psów w każdym wieku⁽¹⁵⁾, jednak u starszych psów jeszcze częściej występuje stan zapalny dziąseł, kamień nazębny oraz zwiększona ruchomość zębów⁽¹⁶⁾.

Choroby serca

Jedną z najczęściej rozpoznawaną chorobą serca u starszych psów jest zwyrodnienie zastawki mitralnej. Choroba ta zwykle występuje u małych ras, z początku przebiega bezobjawowo, w późniejszym stadium może pojawić się kaszel, duszność oraz obrzęk płuc ⁽¹⁷⁾.

Kolejną choroba często diagnozowaną u starszych psów jest kardiomiopatia rozstrzeniowa. Charakteryzuje się rozszerzeniem i zmniejszoną kurczliwością mięśnia sercowego. Psy ras dużych i olbrzymich są predysponowane do rozwoju kardiomiopatii rozstrzeniowej, a wiek jest uznawany za dodatkowy czynnik ryzyka⁽¹⁸⁾.

Chociaż nie ustalono wyraźnego związku przyczynowo-skutkowego, choroba przyzębia jest uważana za potencjalny czynnik ryzyka chorób serca u psów^(19,20).

Kiedy należy zabrać starszego psa do lekarza weterynarii?

Starsze psy powinny być badane profilaktycznie minimum raz w roku, a najlepiej raz na pół roku, o ile lekarz prowadzący nie zaleci inaczej. Oprócz tego, każdy niepokojący objaw powinien być sprawdzony przez lekarza. Zmiany w zachowaniu lub pojawienie się problemów behawioralnych to również powód do wizyty w gabinecie. Gdy starsze psy cierpią z powodu bólu mogą robić się rozdrażnione, unikać kontaktu, być mniej aktywne.

Interesują Cię behawioralne aspekty żywienia psów? Wypełnij formularz poniżej i odbierz darmowy webinar! W roli ekspertów – Zosia Zaniewska-Wojtków i Piotr Wojtków.

Podsumowanie

Starzenie się organizmu jest zupełnie normalnym, fizjologicznym okresem w życiu. Psia starość sama w sobie nie jest chorobą, jednak różne schorzenia niestety często jej towarzyszą. Obecnie zarówno w medycynie ludzkiej, jak i weterynaryjnej dąży się do stanu “zdrowego starzenia”, jest to coraz bardziej osiągalne dzięki rozwojowi nauki oraz promowaniu badań profilaktycznych.