Wpływ żywienia na rozród psów

To, że dieta ma wpływ na wszystkie etapy rozwoju i życia psa powinno być dla wszystkich oczywiste. Żywienie odciska się także mocno i w wielu aspektach na rozrodzie. To, co i ile je suka w trakcie ciąży, a następnie laktacji przekłada się bezpośrednio na zdrowie i kondycję jej samej i jej szczeniąt. Ale czy zdajemy sobie sprawę, jak bardzo możemy wpływać i wpływamy swoimi decyzjami żywieniowymi nie tylko na samą matkę, ale i na ilość, jakość i zdrowie potomstwa? Ba! Także na kondycję rozrodczą przyszłego ojca miotu. Przeanalizujmy więc krok po kroku, co możemy zrobić dobrze, a gdzie popełnić błąd.

Badania nad wpływem składników pokarmowych na rozród trwają już prawie 100 lat, mniej więcej od lat 30-tych XX wieku. W tym czasie na podstawie licznych testów i analiz opracowano i określono nie tylko dawki żywieniowe zarówno dla suk przed okresem rozmnażania, w trakcie trwania ciąży oraz w laktacji, samców reproduktorów i szczeniąt przy matce, ale także wpływ poszczególnych składników pokarmowych na zdrowie, plenność, wielkość miotu i szczeniąt, a nawet ich śmiertelność. Znajomość tych reguł powinna być swoistą biblią każdego hodowcy, opiekuna oraz wszystkich tych osób, które mają wpływ na utrzymanie przyszłych suk i psów hodowlanych. Przeanalizujmy, jakie czynniki żywieniowe mają wpływ na rozród psów.

Prawidłowa masa ciała przyszłych rodziców

Zacznijmy od podstaw, czyli utrzymania suki hodowlanej i reproduktora w optymalnej kondycji fizycznej. Podstawą działania jest ustabilizowana na długo przed wejściem w okres reprodukcji dieta, pokrywająca zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki pokarmowe. Suka niedożywiona, osłabiona, z długotrwałymi niedoborami nie powinna zostać dopuszczona do rozrodu. Jej stan fizyczny będzie w ciąży zagrożeniem dla niej samej, wpłynie na liczebność miotu, a także na zdrowie i żywotność szczeniąt. Jej słaba kondycja i niedożywienie będą też przeszkodą w zajściu i utrzymaniu ciąży. Suka z nadwagą może mieć problem z zajściem w ciążę (w związku z otłuszczeniem narządów rozrodczych), a następnie z samym porodem. Nadwaga zwiększa wydatnie możliwość wystąpienia problemów okołoporodowych.

Niedożywienie reproduktora może mieć niebagatelny wpływ na jakość jego nasienia, zaś samiec z nadwagą będzie miał problemy przy kryciu. Jego “nadbagaż” będzie przeszkadzał mu w skutecznym wspinaniu się na sukę, będzie się szybko męczył i zniechęcał, może też spowodować urazy u suki, ze względu na swoją masę. Znane są także przypadki osłabionego libido ze względu na nadwagę. Ponadto taki reproduktor może mieć gorszą jakość nasienia wynikającą ze zbyt wysokiej temperatury jąder w związku z otłuszczeniem moszny.

Prawidłowa dawka pokarmowa

Dieta pokrywająca zapotrzebowanie pokarmowe przyszłej matki oraz ojca szczeniąt musi zawierać wszystkie niezbędne elementy i to w określonych, bezpiecznych ilościach, niezależnie od tego, czy ich źródłem jest pokarm gotowy (karma sucha, karma mokra) czy też dieta BARF lub gotowane jedzenie. Zarówno zbyt niskie, jak i za wysokie poziomy niektórych składników przekładają się bezpośrednio na rozród, kondycję przyszłych rodziców oraz zdrowie i żywotność potomstwa.

SUKI

Zasadnicza większość badań naukowych związanych z żywieniem w rozrodzie dotyczy suk hodowlanych oraz ciąży i laktacji. Na ich podstawie stwierdzono m.in.: 

• zbyt intensywne, nadmiarowe pod względem składników pokarmowych żywienie starszych szczeniąt może doprowadzić do szybszego wejścia w okres dojrzewania płciowego (szybsze niż statystycznie dla rasy/linii wystąpienie pierwszej cieczki), co w przyszłości może skutkować zaburzeniami w rozrodzie,
• trwały, zbyt niski poziom białka w diecie przyszłej matki wpływa na liczebność i masę urodzeniową szczeniąt. Niedobór białka w ciąży bywa przyczyną zwiększonej śmiertelności płodów oraz szczeniąt w pierwszych godzinach po porodzie,
• niedostateczne żywienie matki w ciąży może skutkować słabymi i chorowitymi szczeniętami, a także osłabi laktację,
• nadmiarowe żywienie w ciąży pod względem energetycznym może skutkować nadmiernym otłuszczeniem suki, a tym samym przyczynić się do zaburzeń okołoporodowych, zaś w przypadku mniejszej liczby płodów do ich zbyt wysokiej masy urodzeniowej, co z kolei może spowodować duże trudności z porodem, łącznie z uwięźnięciem szczenięcia w kanale rodnym,
• istotny jest skład i ilość tłuszczu w diecie przyszłej matki, a szczególnie poziom DHA (kwasu dokozaheksaenowego, który w dużych ilościach występuje w olejach rybnych). Kwas ten jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania układu nerwowego. Udowodniono także, iż proporcja pomiędzy wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi z rodziny omega-6 i omega-3 w diecie suk w ciąży ma wpływ na liczbę żywo urodzonych szczeniąt,
• nadmiar witaminy A zwiększa ryzyko wystąpienia rozszczepu podniebienia u szczeniąt oraz deformacji stawów, a także zmniejsza liczebność miotów,
• nadmiar witaminy D powoduje zamieranie płodów,
• nadmiar wapnia w diecie suki w ciąży będzie przyczyniał się do wystąpienia tężyczki poporodowej, tak samo zadziała niedobór tego pierwiastka podczas laktacji.

SAMCE REPRODUKTORY

Choć badań nad wpływem jakości diety oraz ilości poszczególnych składników pokarmowych na samce w okresie reprodukcji jest wyraźnie mniej, da się jednak wyłuskać bardzo istotne dane. Wiemy z nich m.in. że:

• niedobór selenu w diecie odbija się słabą jakością nasienia i niską żywotnością plemników,
• podwyższony poziom antyoksydantów (selen, wit. E, wit. C, kwasy omega-3) w diecie reproduktora korzystnie wpływa na jakość nasienia, chroniąc wrażliwe komórki rozrodcze przed negatywnym wpływem wolnych rodników,
• wyższy poziom wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3, omega-6, omega-9) w diecie podwyższa jakość nasienia, zwiększa koncentrację plemników, a także wpływa pozytywnie na właściwości fizykochemiczne błon komórkowych w komórkach rozrodczych, zmniejsza także wyraźnie ilość plemników nieprawidłowo zbudowanych.

Rodzaj diety

Niezależnie od tego, czy rozpatrujemy żywienie psów w okresie przygotowania do rozrodu, jak i samego rozrodu karmami gotowymi, BARF-em czy gotowanymi posiłkami przygotowywanymi indywidualnie przez hodowcę, istotne jest, by pokrywało ono specyficzne zapotrzebowanie przyszłej matki lub ojca szczeniąt. Jednakże każdy z wybranych sposobów żywienia ma liczne zalety i wady, które w sposób pośredni lub bezpośredni będą miały wpływ na zdrowie i kondycję przyszłych rodziców miotu oraz samych szczeniąt. Każdy z nich może także stanowić realne zagrożenie dla zdrowia matki oraz jej potomstwa, a także stanowić mniejsze lub większe wyzwanie dla samego hodowcy. Warto zatem mieć świadomość korzyści, ale i zagrożeń, by móc swymi działaniami minimalizować ryzyko, a optymalizować korzyści dla zwierzęcia.

Nie wiesz, czym karmić psa? Przeczytaj mój wpis “Porównanie metod żywienia: karmy suche, gotowane i surowe“!

Jak żywienie wpływa na rozród psów?

Choć czynników żywieniowych i elementów diety wpływających bezpośrednio lub pośrednio na rozród psów wskazaliśmy sporo, to jednak jest to wciąż tylko niewielki wycinek całości i pewna zapowiedź dużo rozleglejszego i szczegółowego zagadnienia.

Warto też pamiętać, że choć należy mieć na uwadze statystyczne dane naukowe, nie powinniśmy jednak zapominać, iż podstawą zawsze powinno być podejście indywidualne do każdego zwierzęcia, wnikliwa jego obserwacja oraz odpowiednie reagowanie. Dlatego tak często doświadczenie hodowców i wypracowane przez nich skuteczne metody żywienia swoich psów potrafią się znacząco od siebie różnić. Uwzględniają one bowiem jeszcze szalenie istotne różnice pomiędzy poszczególnymi rasami i ich specyfikę. Zdarza się jednak, że i oni popełniają błędy, szczególnie na początku swej hodowlanej drogi.

Najważniejszym jest jednak świadomość, że mamy ogromny wpływ – zarówno pozytywny, jak i negatywny – tak na zdrowie i kondycję psów w okresie rozrodczym, jak i na zdrowie i życie powoływanego na świat potomstwa, a to nakłada na nas – opiekunów, hodowców, dietetyków weterynaryjnych i personelu medycznego – ogromną odpowiedzialność za nasze decyzje.  

Autor: tech. wet. Joanna Dziurowicz – miłośniczka kynologii w każdym jej aspekcie, zafascynowana psami – ich różnorodnością w obrębie gatunku, historią i wpływem na dzieje i rozwój człowieka, bibliofilka posiadająca w swej kynologicznej bibliotece tysiące publikacji dotyczących psów. Od 2003 roku hodująca białe owczarki szwajcarskie pod przydomkiem „Canta Lupa FCI”. Asystent kynologiczny ZKwP, X grupa – charty. Od 2019 roku autorka i prowadząca kanał edukacyjny „TropiDog radzi” na platformie Youtube. Technik weterynarii, inseminator, a także ogrodniczka specjalizująca się w roślinach niebezpiecznych dla psów.

Jeśli chcesz wiedzieć, jak poprawić wyniki rozrodu psów za pomocą właściwie dobranej diety, zapraszam cię do udziału w kursie PRO “Żywienie w okresie rozrodu psów i kotów”.