Czym karmić psa? Porównanie metod żywienia: karmy suche, gotowane i surowe
Każdy opiekun psa staje przed wyborem sposobu odżywiania swojego pupila. Informacji w sieci znaleźć można dużo, a wiele z nich sobie przeczy. Karmić psa mięsem surowym? Gotowanym? Może jednak lepsza będzie sucha lub mokra karma dla psa? W tym artykule znajdziesz swoją odpowiedź dzięki porównaniu różnych metod żywienia psów. Sprawdźmy, czym karmić psa! 🙂
Spis treści:
- Suche karmy dla psa – zalety
- Czy są jakieś minusy karm suchych dla psa?
- Gotowane jedzenie dla psa
- Pokarm surowy dla psa
- Zagrożenia płynące z diety BARF
- Podsumowanie – czym karmić psa?
- Bibliografia
Czym karmić psa?
Dieta psa powinna zawierać wszystkie niezbędne zwierzakowi substancje odżywcze – białko (aminokwasy), tłuszcze (kwasy tłuszczowe), a także składniki mineralne, witaminy i pewną dawkę włókna pokarmowego potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Źródłem tych substancji może być zarówno odpowiednio dobrana karma gotowa, jak i zbilansowania dieta domowa złożona z gotowanych lub surowych składników. Każda z tych metod żywienia ma swoje zalety, ale także i wady! W jakich przypadkach najlepszym wyborem będzie gotowa karma dla psa? Kiedy warto przygotowywać psu jedzenie w domu i czy zawsze taka dieta będzie bezpieczna dla zwierzaka?
Suche karmy dla psa – zalety
Suche karmy komercyjne to jeden z najczęstszych wyborów wśród opiekunów psów, szczególnie dużych ras. Dlaczego? To producent karmy bierze na siebie odpowiedzialność za zbilansowanie produktu, a zatem opiekun wcale nie musi posiadać dużej wiedzy żywieniowej. To zdecydowanie podstawowa zaleta korzystania z karm suchych, poza wygodą podawania i niższym kosztem, w porównaniu do karm mokrych.
Większość karm suchych to karmy pełnoporcjowe, czyli zawierające komplet składników odżywczych. Karma dostosowana do indywidualnych potrzeb zwierzaka- poziomu aktywności fizycznej, wieku, stanu fizjologicznego i wielkości psa – może stanowić podstawę diety zwierzęcia. Jeśli podamy psu odpowiednią ilość karmy, to przy dobrze dobranej diecie nie powinna doprowadzić do niedoborów pokarmowych i może być stosowana jako jedyne źródło pożywienia przez długi okres czasu. Karma pełnoporcjowa dostarcza prawie 50 składników pokarmowych niezbędnych psu: m.in. aminokwasów, kwasów tłuszczowych, składników mineralnych i witamin, na które zostało określone zapotrzebowanie pokarmowe psów.1
Suche karmy dla psów są również najwygodniejsze w przechowywaniu i podawaniu. Nie musimy ich przechowywać w lodówce, bo wystarczy do tego chłodne i ciemne miejsce w temperaturze pokojowej. Są zdecydowanie najbardziej komfortowym modelem żywienia w podróży, ponieważ są lżejsze od puszek i nie psują się tak szybko jak mokra karma (komercyjna czy domowa).
Sprawdź wpis o przechowywaniu karm suchych.
Jednak suche karmy są znacznie kaloryczniejsze niż karmy mokre. Ze względu na niższą zawartość wody są bardziej skoncentrowane w energię (zazwyczaj 320-400 kcal/100 g) i mogą być nawet czterokrotnie bardziej kaloryczne niż pokarm mokry (między 60 a 120 kcal/100 g). To dlatego karm suchych podaje się znacznie mniej objętościowo, co w przypadku psów z dużym apetytem może być problemem pod względem zapewnienia uczucia sytości, przede wszystkim tuż po zmianie z karmy mokrej na suchą, czyli z większej do znacznie mniejszej objętościowo dawki pokarmu.
Czy są minusy karm suchych dla psa?
Karmy ekstrudowane (przygotowane pod wpływem dużego ciśnienia i temperatury) to produkty wysoko przetworzone. Do ich produkcji wykorzystuje się często już wcześniej przetworzone półprodukty, które później łączy się z innymi surowcami i poddaje obróbce. Dzięki temu dużo łatwiej stworzyć produkt o wysokiej powtarzalności składu.
Dobra wiadomość jest taka, że dzięki tej technologii produkcji, karma sucha jest zazwyczaj bezpieczna pod względem mikrobiologicznym (brak bakterii chorobotwórczych). Dezaktywowane są również czynniki antyżywieniowe i zwiększona zostaje strawność niektórych surowców pochodzenia roślinnego.2 Niemniej nie do końca jeszcze wiemy jaki wpływ ma ta metoda obróbki technologicznej na zdrowie zwierząt w kontekście długookresowego podawania.
W literaturze podnoszony jest temat produktów reakcji Maillarda czyli serii reakcji chemicznych, które zachodzą pod wpływem temperatury, pomiędzy aminokwasami a cukrami redukującymi. Nazywamy je także reakcjami nieenzymatycznego brązowienia. Powstawanie produktów końcowych reakcji Maillarda może prowadzić do zmniejszonej dostępności aminokwasu lizyny w pokarmie.3
Produkty końcowe Maillarda nie są stabilnymi cząsteczkami. Po utworzeniu ulegają spontanicznej zmianie i dają bardziej stabilne chemicznie związki – zaawansowane, końcowe produkty glikacji (ang. Advanced Glycation End Products – AGEs). Związki te ostatecznie prowadzą do powstania melanoidyn – pigmentów, które nadają brązowe zabarwienie żywności poddanej obróbce cieplnej. Co ważniejsze, stwierdzono, że akumulacja AGE w organizmie może mieć negatywny wpływ na zdrowie psa, gdyż zwiększa ryzyko wystąpienia kilku rodzajów przewlekłych chorób zapalnych.4
Karmy suche są także najmniej smakowitym rodzajem pożywienia, głównie ze względu na niską zawartość wody – przez to są mniej aromatyczne, w porównaniu do mokrych karm.5
Wypełnij formularz poniżej i odbierz darmową infografikę „Jak krok po kroku przestawić psa na inną karmę”!
Gotowane jedzenie dla psa
Samodzielne przygotowanie domowego posiłku dla psa wymaga znacznie więcej nakładów energii i czasu. Co więcej – wymaga również odpowiedniej wiedzy na temat tego, jak poprawnie zbilansować dietę czworonoga. Przy wyborze tej metody żywienia, skorzystaj z pomocy dietetyka zwierzęcego, który przygotuje indywidualny przepis dla Twojego czworonoga. Wyniki wielu badań naukowych wskazują na to, że większość samodzielnie przygotowanych posiłków w domu jest niezbilansowana, ponieważ niewielu opiekunów korzysta z odpowiednio dostosowanych do potrzeb pupila receptur.6
Pierś z kurczaka z ryżem i marchewką z pewnością nie zaspokoi wszystkich psich potrzeb żywieniowych. W takiej diecie brakuje wielu składników mineralnych, w tym niezbędnych pierwiastków i witamin. Stosowanie domowej diety powinno odbywać się pod czujnym okiem specjalisty. Powinniśmy przestrzegać opracowanej receptury, ponieważ każda nasza modyfikacja może zaburzyć bilans otrzymywanych przez psa składników odżywczych.7
Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku psów rosnących – szczenię otrzymujące źle skomponowaną dietę domową narażone jest na wiele problemów zdrowotnych, które mogą zaważyć na całym jego późniejszym życiu. Prawidłowa dieta domowa gwarantująca prawidłowy rozwój organizmu psa musi być zawsze starannie zbilansowana.
O ile jedzenie gotowane w domu to dobre rozwiązanie dla opiekunów, którzy chcą mieć kontrolę na tym co trafia do psiej miski, chcą podawać mniej przetworzony pokarm oraz patrzeć jak ich pupil zjada ze smakiem przygotowany przez nich posiłek, to zanim wprowadzimy ten model żywienia swojemu psu, upewnijmy się, że mamy wystarczającą ilość czasu i zasobów (jak chociażby duży zamrażalnik) oraz co zrobimy w przypadku podróży z psem, kiedy gotowanie lub przewożenie szybko psującego się pokarmu nie będzie możliwe.8
Pokarm surowy dla psa
Popularna filozofia BARF (Biologically Appropriate Raw Food lub Bones and Raw Food) zakłada, że dieta podawana psom powinna być maksymalnie zbliżona do diety ich przodków. Opracował ją lek. wet. Ian Billinghurst i opisał w książce „Give Your Dog A Bone” (1993) i „Grow Your Pups With Bones”. Autor podkreśla jednak, że nie da się wiernie odtworzyć naturalnej diety dzikiego psa w warunkach domowych, a BARF jest jedynie naśladownictwem naturalnej diety w oparciu o produkty powszechnie dostępne w sklepach.
Taki sposób żywienia nie przestaje wzbudzać kontrowersji. Wydaje się, że ma tylu zwolenników, ilu przeciwników wśród opiekunów psów. Ci pierwsi argumentują swoje racje tym, że gotowanie niszczy enzymy trawienne znajdujące się w surowym mięsie i narządach wewnętrznych. Zapominają jednak, że zdrowe psy, jak i inne ssaki, wytwarzają własne enzymy trawiennie w wystarczających ilościach i w odpowiednim czasie. Ponadto enzymy trawienne obecne w surowym mięsie mogą zostać zniszczone przez kwas żołądkowy psa, zanim zaczną działać.
To prawda, że obróbka cieplna powoduje utratę niektórych składników odżywczych w pożywieniu (np. witamin). Producenci karm komercyjnych uzupełniają te braki poprzez stosowanie dodatków syntetycznych.
Badania naukowe nie potwierdzają korzyści płynących z tego sposobu żywienia, chociaż opinie opiekunów psów wskazują co prawda na pozytywne działanie diety BARF na ich pupili.9
Wskazują na to, że ich psy czują się aktywniejsze (potwierdza się mniejszy odsetek otyłości u psów żywionych BARFem), rzadziej się przeziębiają, znika nieprzyjemny “psi zapach”, a poza tym poprawie ulegają wygląd ich skóry oraz sierści (co zwykle wynika z wyższej podaży tłuszczu w diecie). U części zwierząt kończą się problemy z kamieniem nazębnym i nieświeżym oddechem, a kał zmniejsza swoją objętość i zapach. Badania potwierdzają co prawda wyższą strawność tej diety, jednak różnica między karmami komercyjnymi jest tak niewielka, że nie wpływa na zdrowie zwierzęcia.10
Zagrożenia płynące z diety BARF
Z całą pewnością nie należy bagatelizować potencjalnego zagrożenia, które wynika z możliwości rozprzestrzeniania się patogennych bakterii, rozwijających się znakomicie na surowym mięsie. Zwolennicy BARF twierdzą, że obecne w pożywieniu psa drobnoustroje takie jak Salmonella, E. coli czy Campylobacter nie są niebezpieczne dla psów ze względu na to, że układ pokarmowy zabezpiecza je przed infekcjami, ale nie ma na to dowodów naukowych. Bakterie mogą przenosić się na ludzi nie tylko poprzez surowe jedzenie, ale także przez samo zwierzę (okrywa włosowa, kał).11
Z tego powodu psy żywione dietą opartą na surowych produktach pochodzenia zwierzęcego nie zostaną przyjęte do klinik weterynaryjnych w niektórych krajach, ponieważ stanowią zagrożenie dla innych pacjentów i personelu weterynaryjnego. Takie zwierzęta nie mogą także pracować jako dogoterapeuci czy psy asystujące. Zwierzęta żywione dietą BARF nie powinny mieszkać z niemowlętami, osobami starszymi ani z osobami z obniżoną odpornością, ponieważ te podgrupy są bardziej narażone na zakażenie.
Kolejnym zagrożeniem, podobnie jak w przypadku gotowanej diety domowej, istnieje ryzyko braku zbilansowania i w konsekwencji poważnych niedoborów pokarmowych, rozwijających się przez lata.12 13
Oprócz ryzyka niedoboru składników odżywczych i zanieczyszczenia bakteriami i pasożytami, innym potencjalnym zagrożeniem jest podawanie kości, które stwarzają ryzyko zaparć, biegunki, złamania zębów, niedrożności przewodu pokarmowego. Istnieje też ryzyko rozwinięcia się nadczynności tarczycy wywołanej obecności w diecie nadmiernych ilości tkanki tarczycy.
Obecnie nie ma odpowiednio udokumentowanych dowodów wskazujących na korzyści zdrowotne diety BARF, ale jest za to dobrze udokumentowane ryzyko. W związku z tym Światowy Komitet ds. Żywienia WSAVA (światowa organizacja zrzeszająca lekarzy weterynarii małych zwierząt) zaleca, aby nie podawać diety surowej psom i kotom.14
Zarówno mi jak i moim kolegom po fachu bardzo rzadko zdarza się polecać dietę typu BARF. Są to przypadki, w których inne metody żywienia nie sprawdziły się u danego pacjenta.
Prawidłowe żywienie psa – o czym należy pamiętać?
Każda z przedstawionych powyżej metod żywienia ma swoje plusy i minusy. Ostatecznie w oparciu o własną wiedzę w kwestii żywienia psów, finanse czy czas każdy samodzielnie musi podjąć decyzję jak karmić pupila. Najważniejszą kwestią zawsze pozostanie zaspokojenie indywidualnych potrzeb żywieniowych psa i dostarczeniu mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz bezpieczeństwo zwierzęcia i nasze. W przypadku wątpliwości, jaka dieta dla psa będzie najlepsza, warto skorzystać z konsultacji z lekarzem weterynarii lub dietetykiem zwierzęcym.
Więcej o żywieniu psów i bilansowaniu psiej diety mówię w kursie PRO “Podstawy żywienia psów”. Kurs dedykuję profesjonalistom pracującym z psami na co dzień, którzy chcieliby doradzać swoim klientom profesjonalnie również w kwestii karmienia. Szczegółowy opis kursu znajdziesz tutaj.
1) European Pet Food Industry Federation (FEDIAF). (2022). Nutritional guidelines for complete and complementary pet food for cats and dogs.
2) Choton, S., Gupta, N., Bandral, J. D., Anjum, N., & Choudary, A. (2020). Extrusion technology and its application in food processing: A review. The Pharma Innovation Journal, 9(2), 162-168.
3) van Rooijen C, Bosch G, van der Poel AFB, Wierenga PA, Alexander L, Hendriks WH. The Maillard reaction and pet food processing: Effects on nutritive value and pet health. Nutrition Research Reviews 2013; 26:130-148.
4) Teodorowicz M, Hendriks WH, Wichers HJ, Savelkoul HFJ. Immunomodulation by processed animal feed: The role of Maillard reaction products and Advanced Glycation End Products (AGEs). Frontiers in Immunology 2018; 9:2008; doi: 10:3389/fimmuno.2018.02088.
5) Koppel, K. (2014). Sensory analysis of pet foods. Journal of the Science of Food and Agriculture, 94(11), 2148-2153.
6) Laflamme, D. P., Abood, S. K., Fascetti, A. J., Fleeman, L. M., Freeman, L. M., Michel, K. E., … & Willoughby, K. N. (2008). Pet feeding practices of dog and cat owners in the United States and Australia. Journal of the American Veterinary Medical Association, 232(5), 687-694.
7) Remillard, R. L. (2008). Homemade diets: attributes, pitfalls, and a call for action. Topics in companion animal medicine, 23(3), 137-142.
8) Weeth, L. P. (2012). Home-prepared diets for dogs and cats. Vetlearn, 35.
9) Freeman, L. M., Chandler, M. L., Hamper, B. A., & Weeth, L. P. (2013). Current knowledge about the risks and benefits of raw meat–based diets for dogs and cats. Journal of the American Veterinary Medical Association, 243(11), 1549-1558.
10) Iennarella-Servantez, C. A. (2017). Evaluation of raw meat diets on macronutrient digestibility, fecal output, microbial presence, and general health status in domestic dogs (Doctoral dissertation, Iowa State University).
11) Davies, R. H., Lawes, J. R., & Wales, A. D. (2019). Raw diets for dogs and cats: a review, with particular reference to microbiological hazards. Journal of Small Animal Practice, 60(6), 329-339.
12) de Fornel-Thibaud, P., Blanchard, G., Escoffier-Chateau, L., Segond, S., Guetta, F., Begon, D., … & Rosenberg, D. (2007). Unusual case of osteopenia associated with nutritional calcium and vitamin D deficiency in an adult dog. Journal of the American Animal Hospital Association, 43(1), 52-60.
13) Hall, G., Breheny, C., Khan, Z., Schwarz, T., & Mellanby, R. J. (2020). Severe nutritional deficiencies and osteopenia in a dog fed a homemade raw diet. Veterinary Record Case Reports, 8(1), e001038.