Tłuszcze to składnik diety w diecie psa tak samo ważny jak białko czy węglowodany. Nie bez przyczyny nazywamy niektóre kwasy tłuszczowe niezbędnymi. Ich brak albo niedobór w pokarmie naszego czworonoga może oznaczać poważne problemy zdrowotne. Niestety, “tłuszcz” bywa negatywnie kojarzony, ponieważ często wiąże się z otyłością i nadwagą. Jakie są najważniejsze informacje o tłuszczach w diecie psa? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule.
Na skróty:
- Czym są tłuszcze?
- Funkcje tłuszczów w diecie psa
- Podział kwasów tłuszczowych
- Źródła kwasów tłuszczowych
- Jakie jest zapotrzebowanie na tłuszcze w diecie psa?
- Nadmiar tłuszczu w diecie psa
- Niedobór tłuszczu w diecie psa
- Podsumowanie
Czym są tłuszcze?
Tłuszcz w pokarmie należy do bardzo zróżnicowanej grupy związków chemicznych, które nazywamy lipidami. Do lipidów prostych należą triacyloglicerole (zwane dawniej trójglicerydami) i są one najpowszechniej występującą formą tłuszczu w diecie. W kontekście żywienia będziemy się skupiać na kwasach tłuszczowych, ponieważ stanowią podstawę do budowy związków lipidowych i są głównym źródłem energii. To właśnie zapotrzebowanie na poszczególne z nich będzie kluczowe w diecie psa i kota.
Funkcje tłuszczów w diecie psa
Jak już wspomniałam powyżej, tłuszcze pełnią funkcję energetyczną w diecie psa. Z racji tego, że są najbardziej skoncentrowanym źródłem energii, dostarczają jej ponad 2 razy więcej w przeliczeniu na masę niż białka i węglowodany.
Uwaga! Wraz ze wzrostem zawartości tłuszczu w diecie rośnie kaloryczność pokarmu!
Tłuszcze dostarczają również niezbędnych kwasów tłuszczowych i są niezastąpione w procesie wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E i K. Ponadto tłuszcz jest również nośnikiem smaku i zapachu, co wykorzystujemy w celu podniesienia smakowitości i poprawienia konsystencji pokarmu.
Podział kwasów tłuszczowych
Kwasy tłuszczowe możemy podzielić ze względu na kilka czynników. Obszernie opisuję ten podział w kursie PRO “Podstawy żywienia psów”. Jest to kurs skierowany do profesjonalistów pracujących z psami na co dzień, więc gorąco zachęcam Cię do zajrzenia tam, jeśli chcesz dowiedzieć się jeszcze więcej. Tymczasem w tym artykule skupię się na ogólnych informacjach.
Kwasy tłuszczowe dzielimy ze względu na:
- długość łańcucha – Kwasy tłuszczowe zbudowane są z łańcucha węglowego i grupy karboksylowej. Różnią się od siebie długością:
- krótkołańcuchowe (mają mniej niż atomów węgla)
- średniołańcuchowe (8-10 atomów węgla)
- długołańcuchowe (więcej niż 12 atomów)
- ilość wiązań podwójnych – Kwasy tłuszczowe różnią się też liczbą i pozycją podwójnych wiązań w łańcuchu węglowym.
- Nasycone zawierają wyłącznie pojedyncze wiązania między atomami węgla.
- Jednonienasycone zawierają tylko jedno podwójne wiązanie.
- Wielonienasycone zawierają więcej niż tylko jedno podwójne wiązanie.
- pozycję pierwszego wiązania podwójnego:
- Omega-3 (n-3),
- Omega-6 (n-6),
- Omega-9 (n-9).
Tłuszcze cis i trans w diecie psa
Kwasy tłuszczowe możemy podzielić również ze względu na izomery cis i trans. W konfiguracji cis (występuje w niej większość kwasów tłuszczowych) atomy wodoru na obu końcach wiązania podwójnego znajdują się po jednej stronie. Jeśli chodzi o kwasy w konfiguracji trans, to atomy wodoru znajdują się po przeciwnych stronach łańcucha. W praktyce oznacza to, że tłuszcze trans będą tylko źródłem energii, bo nie mogą zostać wykorzystane do syntezy związków aktywnych. To dlatego nie uznajemy takich tłuszczów za coś zdrowego dla ludzi, a podobna rzecz ma się z psami.
Izomery typu trans występują w przemysłowo przetworzonych olejach, które są uwodornione i utwardzone, takich jak margaryny, ale są też obecne we frytkach i chipsach. Intensywna obróbka cieplna lub hydrogenacja mogą zwiększać udział kwasów trans w pokarmie.

Źródła kwasów tłuszczowych
Musisz mieć świadomość, że każde źródło tłuszczu (czyli każdy surowiec) zawiera kilka lub kilkanaście różnych kwasów tłuszczowych w różnych proporcjach. Zazwyczaj jednak jeden rodzaj będzie dominować w danym produkcie.
- Kwasy tłuszczowe nasycone:
- łój wołowy
- masło
- smalec wieprzowy
- olej kokosowy
- Kwasy tłuszczowe jednonienasycone OMEGA-9:
- oliwa z oliwek
- olej rzepakowy
- migdały
- Kwasy tłuszczowe wielonienasycone OMEGA-6:
- kukurydziany
- słonecznikowy
- sojowy
- arachidowy
- szafranowy
- Kwasy tłuszczowe wielonienasycone OMEGA-3:
- sardynki
- makrela
- łosoś
- siemię lniane
- orzechy
- soja
Jakie jest zapotrzebowanie na tłuszcz w diecie psa?
W przypadku zaspokojenia zapotrzebowania na tłuszcz w diecie psa najważniejsze będzie dostarczenie do organizmu konkretnych kwasów tłuszczowych. Źródło tłuszczu dobieramy w zależności od tego, co chcemy osiągnąć danym profilem kwasów tłuszczowych. Samo pochodzenie tłuszczu – roślinne czy zwierzęce – nie ma w tym kontekście znaczenia. Minimalna ilość tłuszczu dla dorosłego psa to 5,5% w suchej masie. Maksymalne limity nie zostały określone przez FEDIAF. Z kolei NRC określiło maksimum na 33% w suchej masie pokarmu o gęstości energetycznej 4000 kcal/kg.

Nadmiar tłuszczu w diecie psa
Nadmiar tłuszczu w pożywieniu może prowadzić do wielu zaburzeń:
- zwiększenia masy ciała,
- otyłości,
- biegunek tłuszczowych,
- obniżenia strawności,
- podrażnienia przewodu pokarmowego,
- zapalenia tkanki tłuszczowej.
Ponadto w sytuacjach, gdy pies zje jednorazowo dużą porcję tłuszczu, może grozić mu ostre zapalenie trzustki. Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku osobników niedużych rozmiarów, dlatego zachęcam opiekunów do zachowywania ostrożności. Nawet skrawek wędliny czy tłuszczyku odciętego z mięsa albo masła nie będzie dobrym pomysłem, bo już niewielka ilość podobnej tłuszczowej przekąski wystarczy, aby trzustka nie poradziła sobie ze strawieniem takiej ilości tłuszczu w jednym posiłku.
Niedobór tłuszczu w diecie psa
Z kolei niedobory niezbędnych kwasów tłuszczowych w diecie psa pojawiają się rzadko. Ponadto aby się ujawniły, muszą być utrzymywane przez dłuższy czas. Często wynikają z niezbilansowanej diety lub źle przechowywanej karmy, ponieważ wysoka temperatura i wilgotność sprzyjają procesowi jełczenia i niszczeniu kwasów tłuszczowych.
Istnieją jednak przypadki, kiedy niedobór poszczególnych kwasów tłuszczowych skutkuje poważnymi zaburzeniami (najczęściej dermatologicznymi). Manifestują się świądem, suchą skórą i matową okrywą włosową, wyłysieniami oraz zakażeniami wtórnymi. Przy niedoborze kwasów tłuszczowych rany długo się goją, a czas odnowy naskórka jest wydłużony. Mogą się pojawić się również zaburzenia krzepliwości krwi oraz dysfunkcje neurologiczne i zaburzenia w rozrodzie.
Podsumowanie
Tłuszcz pokarmowy to skoncentrowane źródło energii w diecie psa, dostarczające jej znacznie więcej niż białka i węglowodany. Kwasy tłuszczowe mogą być klasyfikowane według ich stopnia nasycenia, długości łańcucha węglowego i rodziny (n-3 i n-6). Rzadko mamy do czynienia z niedoborem niezbędnych kwasów tłuszczowych, za to często musimy zmierzyć się z ich nadmiarem.
Znacznie więcej na temat kwasów tłuszczowych mówię w kursie PRO “Podstawy żywienia psów”.
Z kursu dowiesz się także:
- jakie kwasy tłuszczowe warto suplementować?
- jakie ilości są skuteczne i z jakich źródeł?
- jak sprawdzić czy dieta jest nisko- czy wysokotłuszczowa?
- czy można polewać karmę olejem?
- czy psy konwertują EPA i DHA w swoim organizmie
- jakie są różnice w działaniu omega-3 i omega-6?
Czytaj więcej:
- Jak karmić psa? Porównanie metod żywienia: karmy suche, gotowane i suroweJak karmić psa? Poznaj odpowiedź na pytanie, która metoda żywienia psa jest najlepsza. Karma sucha, gotowana czy surowa?
- Jak często karmić psa?Jak często karmić psa? Z artykułu dowiesz się, co na temat częstotliwości karmienia psa mówią eksperci ze świata nauki.
- Psy na diecie wegańskiej są zdrowsze? Analizujemy najnowsze badaniaPsy na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej są zdrowsze? Analizujemy ostatnie badania i sprawdzamy, jak czy światowe media są rzetelne.
- Jaka woda do picia dla kota?Jaka woda do picia dla kota jest najlepsza? Kranówka, filtrowana czy z butelki?
- Mleko dla kota? Czy koty mogą pić mleko?Mleko dla kota – czy kot może je pić? Co jest faktem, a co szkodliwym stereotypem? Sprawdź, co mówią badania naukowe o mleku dla kota.