Ocena diety u psa i kota. Skąd wiadomo, że jedzenie służy zwierzakowi?

Dieta psa lub kota musi zawsze odpowiadać na indywidualne potrzeby zwierzęcia wynikające z wieku, poziomu aktywności i stanu zdrowia, wpływające na zapotrzebowanie na energię i poszczególne substancje odżywcze. Po czym można poznać, że dana dieta służy psu lub kotu?

Spis treści:

1. Powody i skutki zmian w diecie
2. Ilość i jakość wypróżnień
3. Wyniki badań
4. Co jeszcze?
5. Co jeżeli karma nie służy psu lub kotu?
6. E-book “Zmiana karmy u psa”
7. Podsumowanie
8. Bibliografia

Powody i skutki zmian w diecie

W życiu każdego zwierzęcia przychodzi moment, kiedy aktualna dieta nie odpowiada już na wszystkie jego potrzeby żywieniowe. Powodem takiego stanu może być m.in.:

• zmiana etapu życia,
• zmiana stanu fizjologicznego,
• zdiagnozowanie choroby,
• występowanie objawów świadczących o nieodpowiednim dopasowaniu diety.

Czasami zmiana diety wynika z chęci urozmaicenia psiego lub kociego jadłospisu. Warto jednak pamiętać, że lepsze potrafi być wrogiem dobrego.

Jeżeli chcesz poznać wady i zalety różnych metod żywienia to koniecznie przeczytaj mój artykuł “Czym karmić psa? Porównanie metod żywienia: karmy suche, gotowane i surowe”.

Aktywność wydzielnicza układu pokarmowego zależna jest w dużej mierze od składu diety, czyli zawartości poszczególnych składników odżywczych oraz formy, w jakiej są one dostarczane. Podawany zwierzęciu pokarm wpływa także na skład mikrobioty jelitowej (1). Nagła zmiana karmy może sprawić, że ilość enzymów nie będzie wystarczająca, a mikrobiota ulegnie zaburzeniom. Sprawia to, że zmiany diety są dla organizmu dużym obciążeniem, mogą powodować poważne zaburzenia trawienia i zwiększać ryzyko chorób układu pokarmowego. Dlatego decydując się na zmianę sposobu żywienia psa lub kota należy nie tylko zachować ostrożność podczas wprowadzania nowego pokarmu, ale także uważnie obserwować, jak organizm zwierzęcia reaguje na wprowadzoną dietę. W ramach wsparcia mikrobioty można dołączyć do diety probiotyki, które przyspieszą okres adaptacji bakterii bytujących w przewodzie pokarmowym . 

Ilość i jakość wypróżnień

Tematowi żywienia zwierząt nieodłącznie towarzyszą również rozmowy o kupie. Dla niektórych opiekunów może być to coś wstydliwego, jednak ocena kału może bardzo wiele powiedzieć o aktualnej diecie i stanie zdrowia zwierzęcia. Innymi objawami, które mogą sugerować, że układ pokarmowy nie funkcjonuje prawidłowo są gazy, dźwięki przelewania się w brzuchu, odbijanie, mlaskanie. 

Jeżeli pokarm ma niską strawność, oznacza to, że zawiera znaczną ilość składników, które nie są trawione przez enzymy przewodu pokarmowego. Mogą one trafiać do jelita grubego, gdzie ulegają przynajmniej częściowej fermentacji. Szybka lub nadmierna fermentacja spowodowana nadmiarem substancji niestrawionych w jelicie cienkim może prowadzić do wytwarzania gazów, luźnych stolców, a nawet biegunki. 

Odchody o zwiększonej objętości mogą być powodem zwiększenia włókna nierozpuszczalnego w diecie (stosuje się je przy dietach odchudzających). Zwiększona objętość ale prawidłowa konsystencja nie muszą świadczyć o problemie. Natomiast, jeżeli pies lub kot wypróżnia się częściej niż 3 razy dziennie, a jego odchody są luźne, to przyczyną mogą być niestrawione składniki pokarmowe, które nie są wchłaniane. Jeżeli po wprowadzeniu zmian zwiększone wydalanie wody utrzymuje się przez dłuższy czas (do 14 dni), to jest to pierwszy sygnał, że pokarm może nie być odpowiedni dla zwierzęcia lub nowa dieta została zbyt szybko wprowadzona.

Prawidłowa kupa powinna być:

• uformowana,
• zwarta, ale wilgotna,
• połyskliwa, o brązowym kolorze,
• o łagodnym (średnio intensywnym) zapachu.

W internecie dostępne są pomoce do oceny kału wraz z ilustracjami, które mogą okazać się pomocne, kiedy opiekun nie jest w stanie samodzielnie jej dokonać. Więcej o ocenie kału i wykorzystywanych Fecal Scoring Charts mówię w kursach PRO – Podstawy żywienia psów i Podstawy żywienia kotów.

Jeżeli interesuje Cię temat diet domowych i chcesz dowiedzieć się jak przygotowywać zbilansowane posiłki, to koniecznie sprawdź kurs PRO “Diety domowe gotowane”!

Kliknij, aby dowiedzieć się więcej

Wyniki badań

Regularne wykonywanie badań jest niezwykle istotne do przeprowadzenia obiektywnej oceny stanu zdrowia zwierzęcia. Badania, jakie warto wykonać co najmniej miesiąc po zmianach w diecie, to:

• morfologia,
• biochemia,
• badanie moczu,
• dodatkowo kwas foliowy i wit. B12.

Nawet jeżeli zwierzę czuje się dobrze, jest zdrowe i nie wykazuje żadnych negatywnych objawów lub zmian w zachowaniu, to warto zabrać je raz w roku na badania profilaktyczne (w przypadku seniorów co pół roku). Jest to szczególnie istotne u zwierząt karmionych dietą domową, która jest obarczona większym ryzykiem niedoborów i nadmiarów substancji odżywczych, niż w przypadku karm komercyjnych. 

Ważne jest, aby badać psa lub kota regularnie od najmłodszych lat, aby mieć punkt odniesienia dla tego konkretnego osobnika. Zakres referencyjny (przedział referencyjny) obejmuje z definicji 95% wszystkich wartości otrzymanych w zdrowej populacji (2). Badając zwierzę regularnie, możemy zauważyć tendencje w zmianach parametrów i ich stopień.

Co jeszcze?

Pod kątem oceny nowej diety warto również obserwować:

• stan skóry i sierści, ewentualne przebarwienia
• wygląd pazurów oraz tendencja do ich złamań,
• zmiany samopoczucia,
• zmiany w aktywności.

Nie są to obiektywne ani mierzalne wyznaczniki, ale często świadczą o odpowiednim (lub nie) dopasowaniu diety. Po około 3-4 tygodniach skóra, sierść i pazury powinny wyglądać zdrowo (sierść nie powinna nadmiernie wypadać, skóra powinna być elastyczna i nawilżona, pazury nie mogą być nadmiernie łamliwe lub kruche). Obserwacja zachowania, samopoczucia i aktywności jest równie ważna, a wszelkie utrzymujące się i niepokojące zmiany powinny być powodem do wizyty u lekarza weterynarii. 

Kiedy można dokonać oceny diety?

Pierwsze 2-3 tygodnie na nowej diecie to okres adaptacji, czyli czas przystosowywania się organizmu do innego pokarmu i proporcji zawartych w niej składników. Następuje wtedy regulacja hormonalna, mikrobioty jelitowej i wydzielania soków trawiennych. 

Najwcześniej po 6-8 tygodniach można obiektywnie ocenić dotychczasową dietę na podstawie:

• ilości, jakości i regularności odchodów,
• stanu skóry, sierści, pazurów,
• samopoczucia zwierzęcia,
• wyników badań krwi i moczu

Co jeżeli karma nie służy psu lub kotu?

W przypadku, kiedy nowa dieta nie służy zwierzęciu, najlepiej wrócić do poprzedniego, sprawdzonego już pokarmu. Wprowadzanie kolejnych nowych posiłków to błąd, który może skutkować jeszcze większym zamieszaniem i szkodami. Kolejne próby zmiany diety powinny poczekać aż do powrotu zwierzęcia do pełni zdrowia i dobrej kondycji.

Jednak w uzasadnionych przypadkach schemat postępowania wygląda zupełnie odwrotnie – czyli zmieniamy karmę lub dietę na jeszcze inną, dlaczego?

W przypadku zwierząt z niektórymi chorobami dietozależnymi (np. ostre zapalenie trzustki), podawanie karmy bytowej (przeznaczonej dla zdrowych osobników) może grozić większymi problemami niż zmiana karmy w ciągu 2-3 dni. W tym przypadku również zaleca się mieszanie dotychczasowej i nowej karmy (jeśli dotychczasowa karna nie była bezpośrednim powodem problemów). Pierwszego dnia nową dietą zastąpić należy 1⁄4 dziennej dawki pokarmowej, drugiego dnia ⅔ , a trzeciego dnia pies lub kot powinien otrzymać już posiłek złożony w całości z karmy specjalistycznej. Jeżeli chore zwierzę źle reaguje na nowy pokarm to nie możemy wrócić do poprzedniej diety, należy poszukać innej karmy specjalistycznej, która będzie dobrze tolerowana. Takie decyzje najlepiej ustalać wraz z lekarzem prowadzącym.

E-book “Zmiana karmy u psa”

Zmiana diety może przysporzyć opiekunom i ich zwierzętom wielu problemów, dlatego napisałam e-booka “Zmiana karmy u psa”, w którym zawarłam wiedzę podpartą nauką oraz proste i praktyczne wskazówki na ten temat. 

W e-booku możesz znaleźć informacje o tym:

• kiedy konieczna będzie zmiana karmy u szczeniaka;
• jakim psom należy zmienić karmę na dietę dla seniorów;
• jakie choroby wymagają przestawienia psa na specjalistyczną dietę;
• co zrobić, by u psa nie pojawiła się biegunka po zmianie karmy;
• czy głodówka przed wprowadzeniem psu nowej diety naprawdę jest konieczna;
• jak często można zmieniać psu karmę;
• po czym poznać, że nowa karma służy psu.

Wypełnij formularz poniżej i odbierz darmową infografikę “Jak krok po kroku przestawić psa na inną karmę”!

Podsumowanie

Istnieje kilka czynników, które mogą pomóc opiekunowi w ocenie aktualnej diety psa lub kota. Są to ilość, jakość i regularność odchodów, stan skóry, sierści i pazurów, ogólne samopoczucie, poziom aktywności zwierzęcia oraz wyniki badań. Zmiana diety to duże obciążenie dla organizmu. Dlatego ważne jest, żeby opiekun potrafić ocenić, czy pokarm służy jego pupilowi, czy też nie. Kiedy nowa dieta nie jest dobrze przyswajana, należy wrócić do sprawdzonego pokarmu, a kolejne modyfikacje diety przeprowadzać dopiero po wyciszeniu się problemów trawiennych. Wyjątkiem od tej reguły są zwierzęta chore, które nie mogą wrócić na karmę bytową. W takim przypadku należy poszukać produktu specjalistycznego, który będzie dobrze tolerowany. 

Bibliografia:

1. Lin, C. Y., Jha, A. R., Oba, P. M., Yotis, S. M., Shmalberg, J., Honaker, R. W., & Swanson, K. S. (2022). Longitudinal fecal microbiome and metabolite data demonstrate rapid shifts and subsequent stabilization after an abrupt dietary change in healthy adult dogs. Animal Microbiome, 4(1), 1-21. 
2. Schwendenwein, I., & Moritz, A. (2021). Diagnostyka laboratoryjna u psów i kotów. Wydawnictwo Galaktyka.