Włókno pokarmowe w diecie psa

Włókno pokarmowe w diecie psa

Włókno pokarmowe w diecie psa jest składnikiem funkcjonalnym. W umiarkowanych ilościach korzystnie wpływa na prawidłową pracę przewodu pokarmowego, jednak w nadmiarze może zwierzakowi zaszkodzić. W tym artykule dowiesz się, czym jest dokładnie włókno, jakie pełni funkcje, a także w jakich produktach można je znaleźć. Przeczytasz również o tym, ile włókna pokarmowego powinna zawierać psia dieta, czym się różni włókno surowe od włókna pokarmowego w karmie, a także dlaczego mała kupa niekoniecznie jest korzystnym zjawiskiem. To co, zaczynamy lekturę? 🙂

Na skróty:
  1. Czym jest włókno pokarmowe w diecie psa?
  2. Funkcje włókna pokarmowego
  3. Rodzaje włókna pokarmowego w diecie psa i jego źródła:
  4. Włókno pokarmowe a włókno surowe w karmie dla psa
  5. Ile włókna pokarmowego powinna zawierać dieta psa?
  6. Zwiększenie ilości włókna pokarmowego w diecie psa
  7. Czy bardzo mała kupa to zawsze korzystne zjawisko?
  8. Czy marchewka to dobre źródło włókna pokarmowego dla psa?
  9. Podsumowanie
  10. Bibliografia

Czym jest włókno pokarmowe w diecie psa?

Włókno pokarmowe, czyli polisacharydy niestrawne, to substancje, które nie są hydrolizowane przez enzymy wewnętrzne w jelicie cienkim zwierząt monogastrycznych. W postaci niezmienionej włókno dostaje się do światła jelita grubego, gdzie ulega częściowemu lub całkowitemu rozkładowi przez bytujące tam bakterie jelitowe.

Funkcje włókna pokarmowego dla psa

Włókno pokarmowe dzieli się według jego rozpuszczalności i zdolności fermentacyjnej. Proces fermentacji w jelicie zachodzi dzięki mikroorganizmom. Końcowym produktem fermentacji są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA – short chain fatty acids). Dostarczają one energii komórkom jelita grubego (zwanym kolonocytami) oraz są pożywką dla dobrych bakterii jelitowych. Mogą też hamować rozwój niekorzystnych bakterii w jelitach.

Dodatek włókna pokarmowego w optymalnej ilości stymuluje prawidłową perystaltykę jelit, stanowi materiał do formowania mas kałowych oraz modyfikuje czas pasażu jelitowego. Końcowe produkty fermentacji włókna w jelicie grubym (SCFA) są także istotne dla zachowania zdrowia i odpowiedniej liczby komórek wyściełających jelito. Oznacza to, że niektóre frakcje włókna działają też prebiotycznie, nasilając lokalną odpowiedź układu odpornościowego. Przykładem włókna prebiotycznego są FOS (fruktooligosacharydy)

Wypełnij formularz poniżej i odbierz darmową infografikę “Warzywa i owoce w diecie psa”!

Włókno rozpuszczalne

Źródła pokarmowe zawierają zazwyczaj mieszaninę frakcji włókna rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego w różnych proporcjach.

Większość źródeł włókna rozpuszczalnego jest szybko lub umiarkowanie fermentowana w okrężnicy. Wpływa to na zwiększenie produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. 

Źródłami włókna rozpuszczalnego w pokarmie są:

  • owoce i warzywa,
  • zboża (takie jak owies czy jęczmień),
  • rośliny strączkowe (np. soczewica lub fasola),
  • oczyszczone źródło włókna takie jak łuski psyllium, czyli babka płesznik.

Niektóre oligosacharydy z frakcji włókna rozpuszczalnego mają działanie prebiotyczne. Indukują bowiem wzrost i aktywność pożytecznych mikroorganizmów (w szczególności takich jak Bifidobacteria).

Włókno nierozpuszczalne

Włókno, które nie rozpuszcza się w wodzie, nazywamy włóknem nierozpuszczalnym. Może być ono metabolicznie obojętne, czyli nie ulega trawieniu, chociaż niewielka jego część może być powoli fermentowana w jelicie grubym.

Włókno nierozpuszczalne wpływa na ułatwienie wypróżniania i poprawienie konsystencji kału dzięki zdolności do zatrzymywania wody. Pamiętajmy jednak, że psy otrzymujące dietę o zwiększonym poziomie włókna nierozpuszczalnego będą potrzebowały częściej wychodzić na spacery ze względu na zwiększoną objętość oddawanego stolca.

Takie włókno zazwyczaj nie jest źródłem energii dla zwierząt monogastrycznych. Nie przyczynia się zatem do przyrostu masy ciała. Dzięki zastosowaniu włókna nierozpuszczalnego w diecie możemy uzyskać efekt rozcieńczenia kalorii, czyli obniżenia gęstości energetycznej pokarmu. To dlatego jest ono wykorzystywane w dietach odchudzających, gdzie stanowi balast, czyli korzystny w tej sytuacji wypełniacz. Dodatek włókna najprawdopodobniej sprzyja też wydłużeniu uczuciu sytości (wypełnieniu żołądka u psa).

Pokarmy bogate w nierozpuszczalne włókna pochodzą najczęściej z pełnych ziaren, na przykład brązowy ryż, otręby pszenne albo ryżowe, a także orzechy i pestki. Frakcja nierozpuszczalna włókna znajduje się też w skórce owocowej.

W karmach komercyjnych stosowana jest często pulpa buraczana, która zawiera pół na pół frakcji rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej. Używane jest także:

  • włókno grochu, 
  • proszek celulozowy, 
  • inulina z cykorii, 
  • drożdże browarniane i wiele innych. 
błonnik w diecie psa psyllium

Często stosowanym źródłem włókna pokarmowego w dietach domowych są płatki zbożowe (szczególnie płatki owsiane), owoce (jabłka) oraz warzywa (marchew czy dynia) i psyllium.

Włókno pokarmowe a włókno surowe w karmie dla psa

Analiza włókna surowego w dużej mierze niedoszacowuje (i to nawet czterokrotnie!) rzeczywistej zawartości włókna pokarmowego i nie dostarcza żadnych informacji dotyczących jego właściwości fizykochemicznych lub biologicznych.

Włókno surowe składa się w dużej mierze z włókna nierozpuszczalnego, takiego jak celuloza i zawiera niewiele lub nie zawiera wcale włókna rozpuszczalnego. Całkowita zawartość włókna pokarmowego (TDF – total dietary fiber) to włókno rozpuszczalne i nierozpuszczalne, ale producenci karm rzadko podają jego zawartość. Jego oznaczanie w porównaniu do włókna surowego jest o wiele droższe i czasochłonne, a poza tym nie jest obowiązkowe. Oczywiście lista składników dostarczy nam informacji, jakie źródła włókna zostały użyte w recepturze, ale nadal nie będziemy wiedzieć, jaka jest ich dokładna ilość.

Ile włókna pokarmowego powinna zawierać dieta dla psa?

Poziom włókna w diecie psa – zarówno minimalny, jak i maksymalny – nie został określony. To podobnie jak przypadku innych składników pokarmowych takich jak aminokwasy czy kwasy tłuszczowe.

Średni poziom włókna surowego w karmach komercyjnych bytowych wynosi od 3 do 7% w suchej masie i jest to taka bezpieczna zawartość dla zdrowego psa. W dietach weterynaryjnych, czyli karm o specjalnym przeznaczeniu, może być powyżej 10%, a nawet 15% włókna w suchej masie. 

błonnik w karmie dla psa włókno pokarmowe i surowe

Wysokie poziomy włókna surowego mogą powodować spadek smakowitości i obniżenie strawności pozostałych składników pokarmowych. Szczególnie przy długim stosowaniu obserwuje się gorsze przyswajanie witamin i składników mineralnych. Wysokie ilości włókna fermentowalnego mogą prowadzić do luźnych stolców i biegunek. Z kolei nadmiar włókna niefermentowalnego prowadzi do oddawania zwiększonej objętości stolca i wytwarzania gazów w jelitach. 

Zbyt niski poziom włókna pokarmowego – szczególnie u zwierząt karmionych wyłącznie produktami pochodzenia zwierzęcego – może prowadzić do osłabienia miejscowej odporności w jelicie grubym. Wiąże się to także ze znacznym przerostem niekorzystnych bakterii oraz łatwiejszym przekraczaniem przez patogeny bariery jelito-krew. Klinicznie obserwuje się najczęściej zwiększoną skłonność do występowania naprzemiennie biegunek lub zaparć.

Zwiększenie ilości włókna w diecie psa

Zwiększenie ilości konkretnej frakcji włókna jest szczególnie wskazane u zwierząt z chorobami przewodu pokarmowego, głównie jelita grubego (choroby zapalne jelita grubego, owrzodzenia, nowotwory, zaburzenie perystaltyki, czyli zaparcia, okrężnica olbrzymia) oraz z otyłością i cukrzycą. 

Nadmiar włókna fermentującego prowadzi do produkcji dużych ilości lotnych kwasów tłuszczowych i może powodować luźniejsze stolce oraz biegunki. To dlatego ważne jest, aby podawać je w odpowiednich ilościach. Jest to istotna informacja, jeśli rozważasz podawanie prebiotyku w formie suplementu. 

Udział w diecie włókna rozpuszczalnego może być niewskazany w niektórych chorobach, np. przy zapaleniu żołądka.

Czy bardzo mała kupa to zawsze korzystne zjawisko?

Jeśli pies robi bardzo małe kupy, to jelito nigdy nie jest całkowicie opróżnione i pies może czuć dyskomfort lub potrzebę częstego wypróżniania. 

Małe kupy niekoniecznie oznaczają wysoką strawność i raczej wprowadzają organizm w “tryb głodowania”. Organizm funkcjonuje wówczas tak, jakby potrzebował trzymać i wyciągać z kału jak najwięcej składników odżywczych, jak tylko jest to możliwe. Powoduje to z kolei wysychanie masy kałowej i utrudnienie w wydalaniu. 

Zaparcia u psa włókno pokarmowe błonnik dla psa

Ta forma przewlekłych zaparć ma również wpływ na mikrobiom jelitowy i kolonocyty. Diety surowe są zwykle są bardzo ubogie we włókno. 

Dlatego małe stolce są częstym efektem ubocznym. U zwierząt na diecie typu BARF mogą powodować tzw. kamienie kałowe. 

Podkreślam kwestię włókna pokarmowego w diecie psów, ponieważ jego dodatek niesie dużo korzyści, a mała kupa nie oznacza lepszego zdrowia.

Czy marchewka to dobre źródło włókna pokarmowego dla psa?

Surowa marchew jest dobrym źródłem włókna pokarmowego w diecie psa i jest bezpiecznym warzywem dla czworonoga, więc może stanowić element jego diety. Należy jednak obserwować jakość stolca i dopasować odpowiednio ilość warzywa. Surowa marchew w dużej mierze nie jest strawna właśnie ze względu na obecność błonnika. Dlatego w kale można zaobserwować pomarańczowe zabarwienie. 

W diecie domowej, oprócz mięsa i warzyw, należy podawać także inne surowce i suplementy mineralno-witaminowe, aby dieta psa była odpowiednio zbilansowana i dostarczała mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Pokarm składający się wyłącznie z mięsa i marchewki będzie niedoborowy w wiele składników pokarmowych.

Na kursie PRO “Podstawy żywienia psów” dowiesz się także:

- jak rozpoznać źródła włókna w karmach i oszacować zawartość frakcji rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej;
- jakie są rekomendowane źródła włókna jako suplement i w jakich dawkach je stosować, czyli jak dopasować ilość i rodzaj włókna do psa.

Kurs znajdziesz tutaj.

Podsumowanie – włókno pokarmowe dla psa

  • Włókno pokarmowe to węglowodany strukturalne, które nie mogą być trawione przez psy.
  • Niefermentowalne/nierozpuszczalne włókno pomaga utrzymać normalną perystaltykę jelit. Dostarcza balastu pokarmowego, „rozcieńcza” kalorie, a także pomaga w zaparciach.
  • Włókno fermentujące jest wykorzystywane przez bakterie jelitowe, aby dostarczać energii komórkom jelita grubego i pokarmu dla mikrobioty jelitowej. 
  • Podana na etykiecie karmy dla psa zawartość włókna surowego nie reprezentuje właściwej ilości włókna pokarmowego w karmie. 
  • Brak włókna w diecie może powodować problemy w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. Psy nie otrzymujące włókna w diecie mają zmieniony mikrobiom oraz miewają problemy z wypróżnianiem.
  • Zaburzenia przy których zwiększony udział włókna pokarmowego może być korzystny to profilaktyka i leczenie otyłości, niektóre rodzaje biegunek i zaparć oraz cukrzyca u niektórych zwierząt.

Bibliografia

Chandler, M. (2016). Importance of fibre in diet. Veterinary Times, 46(35), 10-12.

Hesta, M., Debraekeleer, J., Janssens, G. P. J., & De Wilde, R. (2006). Effects of prebiotics in dog and cat nutrition: a review. Trends in Dietary Carbohydrates Research, 179-219.

Bosch, G., Verbrugghe, A., Hesta, M., Holst, J. J., van der Poel, A. F., Janssens, G. P., & Hendriks, W. H. (2009). The effects of dietary fibre type on satiety-related hormones and voluntary food intake in dogs. British Journal of Nutrition, 102(2), 318-325.

Farcas, A. K., Larsen, J. A., Owens, T. J., Nelson, R. W., Kass, P. H., & Fascetti, A. J. (2015). Evaluation of total dietary fiber concentration and composition of commercial diets used for management of diabetes mellitus, obesity, and dietary fat-responsive disease in dogs. Journal of the American Veterinary Medical Association, 247(5), 501-507.

Podobne wpisy