Źródła węglowodanów w diecie gotowanej dla psów

Węglowodany nie są dla psów niezbędnym składnikiem odżywczym. Jednak w niektórych przypadkach pewna ich zawartość w diecie może być korzystna dla zdrowia zwierzęcia. Jakie źródła węglowodanów w diecie domowej dla psa można stosować i na co należy zwrócić uwagę przy ich wyborze?

Spis treści:

  1. Funkcje węglowodanów
  2. Kiedy węglowodany w diecie psa będą potrzebne?
  3. Źródła węglowodanów w diecie domowej dla psa
  4. Zboża
  5. Rośliny strączkowe
  6. Warzywa
  7. Indeks glikemiczny
  8. Podsumowanie
  9. Bibliografia

Funkcje węglowodanów

Węglowodany to składnik pokarmowy, który znajduje się wyłącznie w roślinach. Podzielić je można na węglowodany niestrawne (włókno pokarmowe) oraz węglowodany strawne, które w wyniku procesów trawiennych rozkładane są do cukrów prostych, z których największe znaczenie dla organizmu ssaków ma glukoza.

Zadaniem glukozy jest przede wszystkim dostarczanie energii niezbędnej do pracy komórek i tkanek. Największe ilości glukozy potrzebne są do prawidłowej pracy mózgu i mięśni, a także dla rozwijającego się płodu. Węglowodany nie są jednak jedynym źródłem glukozy dla psów – cukier ten powstaje także na drodze glukoneogenezy, w której substrat stanowią aminokwasy glukogenne, kwas mlekowy i glicerol. Sprawia to, że węglowodany nie są niezbędnym elementem diety psów. Mimo to mogą stanowić dobre źródło energii – 1 gram węglowodanów dostarcza 3,5 kalorii, czyli tyle samo, ile 1 gram białka.

Więcej o klasyfikacji, funkcji i trawieniu węglowodanów przez psy znajdziesz w artykule “Węglowodany dla psa. Czy pies ich potrzebuje?”.

Kiedy węglowodany w diecie psa będą potrzebne?

Węglowodany to składnik odżywczy szczególnie istotny w przypadku psów, które z powodów zdrowotnych wymagają diety o ograniczonej zawartości białka lub tłuszczu. Dodatek surowców roślinnych o wysokiej zawartości skrobi może mieć zastosowanie w przypadku chorób takich narządów, jak wątroba, nerki czy jelita.

Jednak nawet w przypadku zdrowych psów dieta zawierająca pewną ilość węglowodanów strawnych poddanych obróbce termicznej nie jest szkodliwa – pod warunkiem, że pokarm dostarcza równocześnie wszystkich innych, niezbędnych psu składników odżywczych. Uwzględnienie produktów skrobiowych w diecie domowej dla psa może znacząco zmniejszyć koszty związane z żywieniem psa i ograniczyć negatywny wpływ na środowisko.

Jeżeli interesuje Cię temat diet domowych i chcesz dowiedzieć się jak przygotowywać zbilansowane posiłki, to koniecznie sprawdź najnowszy kurs PRO „Diety domowe gotowane”!

Kliknij, aby dowiedzieć się więcej o najnowszym kursie PRO

Źródła węglowodanów w diecie domowej dla psa

Głównymi źródłami węglowodanów stosowanymi w dietach domowych i karmach dla psów są zboża i ich przetwory, rośliny strączkowe i warzywa. Dostarczają one zarówno węglowodanów strawnych, jak i włókna pokarmowego, które w nadmiernych ilościach może negatywnie wpływać na strawność pokarmu. Niektóre surowce skrobiowe mogą także być źródłem białka i tłuszczu. Dlatego dobierając źródła węglowodanów w diecie domowej należy zwrócić uwagę na zawartość nie tylko węglowodanów przyswajalnych, ale także włókna pokarmowego, tłuszczu i białka. 

Zboża

Zboża i ich przetwory są wysokoenergetycznymi surowcami o dużej zawartości węglowodanów strawnych. W diecie domowej najczęściej stosowanym zbożem jest ryż biały – ze względu na łatwość przygotowania, niskie koszty, dostępność, lekkostrawność i przeciwzapalne właściwości. Ryż biały (przed ugotowaniem) charakteryzuje się niewielką zawartością białka (7%), włókna pokarmowego (2,7%) oraz śladową zawartością tłuszczu (1%), równocześnie zawierając 80% węglowodanów złożonych.

W diecie domowej dla psów stosować można także ryż brązowy, który różni się od białego przede wszystkim wyższą zawartością włókna pokarmowego (4,3%) i tłuszczu (3,3%).

Innymi źródłami dobrze strawnej skrobi mogą być różnego rodzaju drobne kasze (na przykład jęczmienna czy kukurydziana) oraz makaron, który wytwarzany jest z semoliny pozyskiwanej z pszenicy twardej. Mniej popularna w Polsce jest tapioka, mąka pozyskiwana manioku, jest głównie źródłem skrobi i bywa stosowana w dietoterapii. W żywieniu psów nie jest zalecane podawanie chleba.

Zawartość poszczególnych substancji odżywczych i energii w 100 g ugotowanego produktu zależeć będzie od sposobu obróbki, która wpływa na zawartość wody. W tabeli przedstawione są wartości odżywcze dla produktów gotowanych zgodnie z typową instrukcją umieszczoną na opakowaniu.

 

Węglowodany

Białko

Tłuszcz

Kcal

Ogółem

Cukry

Skrobia

Włókno pokarmowe

Ryż biały

26

0,1

25

0,9

2,9

0,4

123

Ryż brązowy

25,6

0,2

24,8

1,6

2,3

0,8

112

Kasza kukurydziana

12,9

0,1

12,6

0,3

1,4

0,2

59

Tapioka

40

2

36

2

1

0

160

Makaron biały

31

3

26

1,8

5,8

1

158

Makaron pełnoziarnisty

30

0,7

25,5

4

6

1,7

149

Wartości odżywcze wybranych źródeł węglowodanów na 100 g ugotowanego produktu. Źródło: USDA FoodData Central

Rośliny strączkowe

Rośliny strączkowe charakteryzują sią się nie tylko dość wysoką zawartością węglowodanów strawnych, ale także białka. Białka te nie są wprawdzie pełnowartościowe, jednak mogą stanowić dobre uzupełnienie diety zawierającej białka pochodzenia zwierzęcego. Do roślin strączkowych mających zastosowanie w domowej diecie dla psów należą soczewica, ciecierzyca, fasola i groch.

Suche nasiona roślin strączkowych są szczególnie bogate w substancje antyodżywcze. Dodatkowo warzywa te mają właściwości gazotwórcze (wzdymające), dlatego też nasiona roślin strączkowych wymagają moczenia i dosyć długiego gotowania – dzięki temu niszczone są wszystkie zawarte substancje antyodżywcze. Jeżeli zdecydujemy się podawać psu nasiona roślin strączkowych, należy je wprowadzać bardzo powoli, gdyż są one dla psów ciężkostrawne i stwarzają ryzyko wystąpienia zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Nasiona roślin strączkowych często są dominującym składnikiem suchych karm bezzbożowych.

 

Węglowodany

Białko

Tłuszcz

Kcal

Ogółem

Cukry

Skrobia

Włókno pokarmowe

Soczewica gotowana (uśrednione wartości dla odmian)

20

1,8

11

8

9

0,4

116

Fasola biała

25

0,3

18

6,3

9,7

0,3

139

Fasola czerwona

22,8

0,3

15

7,4

8,6

0,5

127

Groszek zielony gotowany

15,6

5,9

4

5,5

5,4

0,2

84

Ciecierzyca gotowana

27,4

4,8

15

7,6

8,9

2,6

164

Wartości odżywcze wybranych źródeł węglowodanów na 100 g ugotowanego produktu. Źródło: USDA FoodData Central

Warzywa

Warzywa charakteryzują się niską kalorycznością i wysoką zawartością wody. Zawierają śladowe ilości białka i tłuszczu, są głównie źródłem węglowodanów i włókna pokarmowego, choć mogą także dostarczać pewnych ilości witamin i składników mineralnych.

Wśród warzyw o wysokiej zawartości węglowodanów strawnych wymienia się przede wszystkim ziemniaki i bataty. Warzywa te muszą być poddane obróbce termicznej, która zwiększa strawność zawartej w nich skrobi. Z tego samego powodu warto je podawać w formie puree.

 

Węglowodany

Białko

Tłuszcz

Kcal

Ogółem

Cukry

Skrobia

Włókno pokarmowe

Gotowane ziemniaki

20

0,9

17

1,8

1,7

0,1

86

Gotowane bataty

20,7

5,7

5,2

3,3

2

0,15

90

Wartości odżywcze wybranych źródeł węglowodanów na 100 g ugotowanego produktu. Źródło: USDA FoodData Central

Bilansując dietę z użyciem warzyw skrobiowych (w szczególności ziemniaków) należy zwrócić uwagę na tworzenie się skrobi opornej podczas chłodzenia. Jeszcze ciepłe ziemniaki tuż po ugotowaniu będą lepiej strawne, niż ostudzone i przechowywane w lodówce. Natomiast wyższa zawartość skrobi opornej może mieć zastosowanie w diecie psów cierpiących na otyłość, gdyż może wspomagać proces odchudzania(1,2).

Źródłem węglowodanów mogą być także tzw. warzywa nieskrobiowe. Zawierają one stosunkowo małe ilości skrobi, bogate są natomiast w cukry proste i włókno pokarmowe. Do warzyw najczęściej stosowanych w gotowanej diecie domowej dla psów należą gotowana marchew, pietruszka, brokuł, dynia, kalafior, burak, seler i cukinia.

 

Węglowodany

Białko

Tłuszcz

Kcal

Ogółem

Cukry

Skrobia

Włókno pokarmowe

Marchew

8,2

3,45

0,17

3

0,7

0,2

35

Pietruszka

11

5

2

4

3

1

50

Brokuł

7,2

1,4

0

3,3

2,3

0,4

35

Dynia

4,9

2

1,8

1,1

0,7

0

20

Kalafior

4,1

2

0

2,3

1,8

0,4

23

Burak

9,9

7,9

0

2

1,6

0,2

44

Seler

4

2,3

0

1,6

0,8

0,1

18

Cukinia

2,7

1,7

0

1

1,1

0,3

15

Wartości odżywcze wybranych źródeł węglowodanów na 100 g ugotowanego produktu. Źródło: USDA FoodData Central

Dieta domowa może zawierać także świeże owoce, choć ich udział nie powinien być zbyt wysoki ze względu na wysoką zawartość cukrów prostych. Wśród owoców wymienić można przede wszystkim jabłka, gruszki i banany, które dostępne są niemal przez cały rok. Owoce sezonowe, takie jak borówka amerykańska, truskawki, arbuz, mogą stanowić niskokaloryczną przekąskę, bogatą w antyoksydanty.

 

Węglowodany

Białko

Tłuszcz

Kcal

Ogółem

Cukry

Skrobia

Włókno pokarmowe

Jabłko

14,3

12,3

0

2

0,2

0,2

62

Gruszka

15

9,6

2,4

3

0,3

0,1

63

Banan

22,8

12,2

5,3

4,5

1

0,3

89

Wartości odżywcze wybranych źródeł węglowodanów na 100 g świeżego produktu. Źródło: USDA FoodData Central


Pamiętaj! Niektóre warzywa i owoce zawierają toksyczne dla psów substancje i znalazły się na liście niebezpiecznych produktów.

Indeks glikemiczny

Udowodniono, że reakcja organizmu psa na ilość i rodzaj spożytych węglowodanów jest porównywalna do reakcji ludzkiego organizmu, dzięki czemu koncepcja indeksu glikemicznego może być stosowana także w przypadku psów. Indeks glikemiczny i reakcja insulinowa mogą mieć znaczenie w przypadku psów cierpiących na otyłość i cukrzycę(3), nie wiadomo jednak, jaki wpływ będą miały na zdrowe psy.


Badania porównujące indeks glikemiczny i reakcję insulinową po spożyciu różnych źródeł skrobi wskazują, że warzywa strączkowe i ziemniaki mają niższy indeks glikemiczny, niż zboża. Różnice te obserwowane są jedynie w przypadku surowców niepoddanych procesowi ekstruzji(4,5).

Wypełnij formularz poniżej i odbierz darmową infografikę „Warzywa i owoce w diecie psa”!

Podsumowanie

Organizm psa jest w stanie wytwarzać niezbędną mu glukozę w procesie glukoneogenezy, jednak dodatek węglowodanów strawnych może być wskazany w przypadku konieczności stosowania diety niskobiałkowej lub/i niskotłuszczowej. Najczęściej stosowanymi źródłami węglowodanów w domowej diecie dla psów są zboża i ich przetwory (ryż, makaron, kasze), warzywa strączkowe i warzywa skrobiowe (ziemniaki, bataty, dynia). Surowce skrobiowe mogą także dostarczać innych substancji odżywczych, dlatego przy ich wyborze należy brać pod uwagę nie tylko zawartość węglowodanów strawnych, ale także innych makroskładników. Źródłem włókna pokarmowego mogą być warzywa nieskrobiowe i zboża. Owoce są źródłem węglowodanów prostych, włókna rozpuszczalnego i substancji bioaktywnych i mogą stanowić niewielki element diety psa.

Bibliografia:

  1. Cho, H. W., Seo, K., Chun, J. L., Jeon, J., Kim, C. H., Lim, S., … & Kim, K. H. (2023). Effects of resistant starch on anti-obesity status and nutrient digestibility in dogs. Journal of Animal Science and Technology, 65(3), 550.
  2. Seo, K., Cho, H. W., Chun, J. L., So, K. M., & Kim, K. H. (2022). Body Weight Development in Adult Dogs Fed a High Level Resistant Starch Diet. Animals, 12(23), 3440.
  3. Nagaoka, D. (2008). Obesity Management Using Diacylglycerol and Low Glycemic Index Starch in Dogs (Vol. 69, No. 07).
  4. Rankovic, A., Adolphe, J. L., Ramdath, D. D., Shoveller, A. K., & Verbrugghe, A. (2020). Glycemic response in nonracing sled dogs fed single starch ingredients and commercial extruded dog foods with different carbohydrate sources. Journal of Animal Science, 98(8), skaa241.
  5. Briens, J. M., Subramaniam, M., Kilgour, A., Loewen, M. E., Desai, K. M., Adolphe, J. L., … & Weber, L. P. (2021). Glycemic, insulinemic and methylglyoxal postprandial responses to starches alone or in whole diets in dogs versus cats: Relating the concept of glycemic index to metabolic responses and gene expression. Comparative Biochemistry and Physiology Part A: Molecular & Integrative Physiology, 257, 110973.
  6. USDA FoodData Central

Podobne wpisy