Jakość nasienia u psa reproduktora – wpływ czynników środowiskowych

Jakość nasienia u psa jest kluczowa z punktu widzenia hodowcy posiadającego reproduktora. Istnieje wiele czynników wpływających na płodność psów hodowlanych – szczególną uwagę zwraca się na stan zdrowia, wiek i ewentualne stosowanie leków. Okazuje się jednak, że duże znaczenie dla jakości nasienia może mieć także środowisko życia psa.

Najczęstsze przyczyny niepłodności u psów

Wśród przyczyn obniżonej płodności lub bezpłodności u psów wymienia się przede wszystkim zmiany degeneracyjne związane z wiekiem i choroby prostaty, a także inne choroby przewlekłe, wady rozwojowe i skutki uboczne stosowania niektórych leków. Często jednak ustalenie przyczyny niepłodności i obniżonej jakości nasienia nie jest możliwe. 

Badania na ludziach wykazują, że duże znaczenie dla płodności ma także tryb życia – jakość spermy może zostać obniżona między innymi na skutek wysokiego poziomu stresu i zwiększonej produkcji kortyzolu oraz niewłaściwego żywienia. Nie określono dotychczas, jak duży wpływ czynniki te mają na jakość nasienia psów hodowlanych, jednak zapewnienie reproduktorom odpowiednich warunków środowiska i zbilansowanej diety prawdopodobnie może w pewnym stopniu zmniejszyć ryzyko zaburzeń płodności u tych zwierząt.

Wpływ stresu na płodność reproduktora

Obniżona jakość spermy może być związana z przebywaniem w stresującym środowisku i zaburzeniami behawioralnymi, gdyż zarówno przewlekły, jak i ostry stres negatywnie wpływa na funkcjonowane jąder. Badania na szczurach dowiodły, że pod wpływem stresu i podwyższonego poziomu kortyzolu w tkankach jąder wzrasta apoptoza komórek germinalnych oraz komórek Leydiga odpowiedzialnych za odżywienie gonad męskich i wytwarzanie testosteronu. Jedno z badań dotyczące wpływu poziomu stresu na jakość spermy u ludzi wykazało silną zależność między odczuwanym stresem, a zmniejszoną ruchliwością i koncentracją plemników oraz wzrostem występowania nieprawidłowych form plemników.

Do zwiększonej produkcji kortyzolu u psów dojść może na skutek przewlekłego i ostrego stresu związanego między innymi z różnymi zaburzeniami behawioralnymi, niewłaściwymi warunkami utrzymania czy stosowaniem awersyjnych metod szkoleniowych.

Żywienie a rozród psów hodowlanych

W przypadku ludzi czynniki żywieniowe mają duży wpływ na zachowanie prawidłowych funkcji rozrodczych. Zmniejszenie aktywności fizycznej, niewłaściwe nawyki żywieniowe i zwiększona podaż energii przyczyniają się do rozwoju otyłości, która negatywnie wpływa na wiele aspektów życia, w tym także na zdolności rozrodcze. Coraz więcej badań sugeruje także, że niewłaściwe żywienie ma bezpośredni, negatywny wpływ na jakość nasienia.

Nie wiesz, jaką dietę wybrać dla psów w swojej hodowli? Tłumaczę to we wpisie “Żywienie psów w hodowli. Jaką metodę żywienia wybrać?“

Wpływ diety na jakość nasienia u psa

Najnowsze badania przeprowadzone na ludziach i zwierzętach wykazują, że wysokotłuszczowe diety mogą negatywnie wpływać na strukturę plemników, a także na zdrowie rozwijających się płodów i późniejsze potomstwo. Oddziaływanie wysokotłuszczowej diety w tym okresie może prowadzić do zmian w układzie rozrodczym i metabolizmie u samców szczurów, redukować grubość nabłonka zarodkowego i średnicę kanalików nasiennych, a także zmniejszać koncentrację plemników i ich ruchliwość. Natomiast utrzymanie odpowiedniej diety i zwiększona aktywność fizyczna mogą poprawić jakość nasienia i płodność dzięki zmniejszeniu stresu oksydacyjnego w tkance jąder. Wykazano, że funkcjonowanie jąder związane jest z metabolizmem całego organizmu, może zostać zaburzone na skutek przyjmowania wysokoenergetycznej diety, a przewlekłe stany zapalne (w tym związane z otyłością) mogą zmniejszyć koncentrację plemników i ich ruchliwość.

Istnieje coraz więcej badań wykazujących pozytywny wpływ odpowiedniej diety na jakość nasienia. Szczególną rolę przypisuje się antyoksydantom i wielonienasyconym kwasom tłuszczowym – ich pozytywny wpływ na płodność został także potwierdzony w badaniach przeprowadzonych na psach. Udowodniono również, że suplementacja takich substancji, jak witamina E i C, selen, cynk, L-karnityna, beta-karoten, kwas foliowy i kwasy tłuszczowe omega-3 mogą nie tylko poprawiać jakość spermy u zdrowych psów, ale także pozytywnie wpływać na ruchliwość i liczebność plemników oraz objętość ejakulatu u psów z obniżoną płodnością.

Wpływ aktywności fizycznej na płodność psów

Pozytywny wpływ odpowiedniej aktywności fizycznej na zdrowie został dobrze poznany. Badania na zwierzętach wykazują, że obniżona jakość nasienia i płodność u szczurów będących potomstwem otyłych samic może zostać skorygowana w dorosłym wieku dzięki ćwiczeniom fizycznym. Z drugiej strony badania z udziałem ludzi wykazały, że intensywny wysiłek fizyczny może prowadzić między innymi do wzrostu temperatury w jądrach, a w konsekwencji do obniżonych parametrów nasienia. Różnice te mogą wynikać z innej budowy ciała i ułożenia jąder podczas ruchu. Wykazano również, że osoby prowadzące aktywny tryb życia mają wyższą liczebność ruchliwych plemników o prawidłowej budowie, niż mężczyźni prowadzący siedzący tryb życia.

Podsumowanie – od czego zależy jakość nasienia u psa?

W przypadku ludzi jakość nasienia jest ściśle związana z trybem życia, poziomem stresu i sposobem odżywiania. Nie przeprowadzono dotychczas tak szczegółowych badań na pasch, jednak można przypuszczać, że warunki środowiska mogą mogą znacząco wpływać na zdolności rozrodcze psów reproduktorów.

Jeśli jesteś hodowcą psów rasowych i chcesz wiedzieć, jak poprawić wyniki swojej hodowli, zapraszam Cię do udziału w kursie PRO “Rozród psów. Żywienie, fizjologia, patologia, praktyka hodowlana”, który prowadzę wraz ze specjalistą od rozrodu psów – prof. Piotrem Sochą oraz doświadczoną hodowczynią – tech. wet. Joanną Dziurowicz.